Ýstanbul Kürt Enstitüsü’nün bilim araştırma dergisi Zend, yaz sayısıyla okuyucuyla buluştu. Bu sayıda Kürtçe üzerine birçok araştırmanın yanısıra, Kürtçe eðitim modelleri üzerine yazı dikkat çekiyor.

Ýstanbul Kürt Enstitüsü tarafından üç ayda bir yayımlanan Zend dergisi yeni sayısını okuyucularla buluşturdu. Kürtlerin Türkiye ve Kürdistan’ın kuzeyinde Kürtçenin eðitim dili olmasını istediði, Türk devletinin de bunun yerine Kürtçeyi 5. sınıftan itibaren seçmeli ders yaptıðı bir dönemde, Zend bir yazıyla bu konuyu ele almış.

Ýstanbul Sabancı Üniversitesi Kürtçe Öðretmenlerinden olan Şerif Derince imzasını taşıyan "Bikaranîna zimanê dayikê di perwerdehiyê de û modelên tên bikaranîn" (Anadilinin kullanımı ve kullanılan modeller) başlıklı yazıda konu etraflıca işlenmiş.

‘Tek dilli modeller’, ‘Çift başlı modeller’, ‘Aşamalı Çok dillileştirme modelleri’, ‘Dil eðitimin modellerinde sorunlar’ gibi ana başlıklar altında konuyu irdeleyen Derince, şöyle diyor: “Tek dilli/bastırma modeller ve geçişli modeller, kısa ve uzun sürede dil ve sosyal sorunlara yol açarlar. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bugüne uygulanan tek dilli model hemen terk edilip, bunun yerine geçiş modeli deðil, dili koruma-sürdürme modeli uygulanmalı, ya da çift yönlü, anadili üzerine eðitim veren modeller uygulanmalı.”

Derince dışında birkaç yazı “dil” konusunu irdeliyor. Ýbrahim Seydo Aydoðan “Kürt gramerleri ve onların dilbilim terminolojileri” başlıklı yazısında şimdiye kadar yayımlanan bazı Kürtçe gramer kitaplarının dil terminolojilerini ele almış.

Kürtlerin devam eden sorunu: Alfabe

Kürtçe ve Kürtlerin dil konusunda belki de en temel soru alfabe sorunu olarak duruyor. Zira Kuzey, Batı, bir kısım Güney Kürtleri ile Avrupa gibi dünyanın başka yerlerinde yaşayan Kürtler Latin alfabesini kullanırken, Güney Kürtlerinin büyük çoðunlu ile Doðu Kürtleri Arap alfabesini kullanıyor. Bu can alıcı sorun üzerine şimdiye kadar birçok tartışma yürütüldü, makaleler yazıldı. Kürt dil bilinci ve Ýstanbul Kürt Enstitüsü Başkanı Zana Farqînî bu sayıda bu konuya yönelmiş. Farqînî “Nîqaşa berdewam: Alfabe - Devam eden tartışma: Alfabe” başlıklı yazısında “En önemlisi iki alfabedir ki Kürtleri bu yönlü de bölüyor. Kürtlerin bu bölünmeden kurtulması için buna bir son vermeli, tek alfabeye geçilmeli. Bizim görevimiz tek alfabe kullanma üzerine olmalı. Çünkü dilin en önemli temellerindendir alfabe. Deðişik alfabelerin olması Kürtlere ve Kürtçeye karı deðil, zararı dokunuyor” diyor.

Melayê Cizîrî’nin Divanı

Wisif Zazonî, Oskar Mann’ın Kürtçenin Zazaki lehçesi üzerine çalışmalarını deðerlendirirken, dilbilimci Sami Tan ise “Kürt dili hakkında kurum ve akademik çalışmalar”ı ele almış. Tan ayrıca Tariq Weysi’nin Ýngilizce-Kürtçe Bilim Sözlüðü’nden kimya ile elektronik sözler terimlerini derlemiş.

Yazar Lezgînê Çalî ise “Rêzimana Dîwana Melayê Cizîrî “(Melayê Cizîrî’nin Divanı’nın Dilbilgisi) adlı yazısında konuyu işlerken, şimdiye kadar Melayê Cizîrî ve Divanı üzerine yazanların çoðunun gerçeklerden uzak, yanlış deðerlendirmeler yaptıðını iddia etmiş.

Dergide ayrıca Duhok’lu yazarlardan Xelîl Duhokî “Siya Evînê romanında edebiyat, siyaset ve tarih” adlı yazısında Mehmet Uzun’un Siya Evînê romanı üzerine görüşlerini sunmuş. Lorin Demirel, Kürtçenin Kırmanckî (zazakî) lehçesinde yayımlanan romanları deðerlendirmiş. Dergide daha birçok araştırma yazısı yayımlanmış.

“Zend’i geliştireceðiz’

Normalde üç aylık periyotla yayımlanan Zend dergisi, bazen bu süreyi aşarken, yine de her yıl 2-3 sayısıyla okuyucuya ulaşabiliyor. Derginin yayın kurulu üyesi Sami Tan, yönetim kurulu adına ANF’ye yaptıðı açıklamada, yeni dönemde daha güçlü bir içerikle dergiyi okuyucuya ulaştıracaklarını belirtti. Tan, ayrıca Kürtçe araştırmacılara da çaðrı yaparak dergiye her türlü Kürtçe araştırma, inceleme yazılarını gönderebileceklerini dile getirdi.