Bugün itibariyle 600 bini aşkın vakaya ulaşan ve 28 bini aşkın kişinin yaşamını yitirmesine yol açan Covid-19 adlı yeni koronavirüsü pandemisi, dünya genelinde bir gıda kıtlığının yaşanıp yaşanmayacağı sorusunu da gündeme getirmişti.

Başta gelişmiş ülkeler olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde mağazalardan aktarılan boş rafların görüntülerine rağmen yetkililer, ‘herhangi bir gıda stoku krizinin’ olmayacağını savunuyor.

STOKLAR ARTIRILIYOR

Ancak birçok ülkenin şimdiden buğday başta olmak üzere temel gıda ve gıda hammaddelerini stoklamaya başladığı bildiriliyor.

Gıda stoklamaya başlayan ülkelerin başında 1,4 milyar nüfuslu olan Çin Halk Cumhuriyeti geliyor. Salgının başladığı ülke olan Çin, son yıllarda başta Afrika olmak üzere ülke dışındaki tarım alanlarındaki üretime ağırlık vermesiyle biliniyor.

Le Temps gazetesinin iddiasına göre Çinli yöneticiler, olası bir ikinci salgın dalgasının beklendiği ülkedeki un stoklarını artırmaya başladılar. Habere göre Çin’de hali hazırda 1 yıl yetecek kadar un stoku var ama yine de başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere diğer ülkelerden buğday ithalatında artışa gidildi.

Covid-19’un yavaş da olsa yayılmaya başladığı Kuzey Afrika’da da durumun benzer olduğu öğrenildi. Fas’ta buğday ithalatını kolaylaştırmak için yürürlükte bulunan gümrük vergilerinin kaldırıldığı duyuruldu.

Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya ile Kazakistan’ın aralarında olduğu çok sayıda ülke buğday ihracatını sınırlama veya yasaklama yoluna gitti. Ancak ihracat sınırlamaları sadece buğdayla sınırlı değil. Dünyanın üçüncü büyük pirinç ihracatçısı olan Vietnam da bu yönde karar aldı.

PİYASALARDA FİYAT ARTIŞLARI

Gıda kıtlığı yaşanacağı endişesiyle uluslararası piyasalarda temel gıdaların birçoğunda ciddi bir fiyat artışı söz konusu. Hafta başında Paris ve Chicago’daki tarım borsalarında fiyatlar yüzde 8 ile 12 arasında artış göstermişti. Yine önde gelen pirinç üreticileri olan Vietnam ve Tayland’da fiyatların benzer şekilde arttığı görülüyor.

2019-2020 hasadı oldukça yüksek çıkan buğdayın da son haftalardaki aşırı talep nedeniyle yükselişe geçtiği bildiriliyor. Bunda özellikle kıtlık endişesiyle makarna ve ekmek gibi ürünlere olan yoğun talep etkili oldu.

AVRUPA’DA İŞGÜCÜ AÇIĞINI GÖÇMENLER KAPATIYOR

Gıda kıtlığı endişesiyle satışlardaki artışın yanı sıra tarımsal üretimdeki çalışanların karantina uygulamaları nedeniyle işgücünden uzak kaldığı da bir diğer gerçek. Örneğin hasat mevsimi gelen çilek ve kuşkonmaz gibi çok sayıda meyve ve sebze tarla ve seralarda kaldı.

Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere başta olmak üzere Covid-19’un yayıldığı Avrupa ülkelerinde tarım üretiminin sürdürülebilmesi için çalışma hakkı olmayan göçmenlere başvuruluyor. Bloomberg kanalına göre, sadece bu ülkelerde salgın riskinin devam etmesi nedeniyle kaçak durumda olan veya halen çalışma izni alamamasına rağmen tarım sektöründe çalıştırılacak göçmenlerin sayısı 100 binin üzerinde olacak.

STOKSUZ ÜRETİM-TÜKETİM ZİNCİRİ SORUNLU

Bugüne kadar daha fazla kar elde edilebilmesi için uygulanan üreticiden tüketiciye kadar oluşan zincirin de sorgulanması bekleniyor. Günümüzde stoklama masraflarından kurtulma bahanesiyle sadece kısa süreler yetecek kadar gıda stokuna başvuruluyordu. The Atlantic’de yayınlanan bir makalede ise, “Artık Covid-19 gibi krizleri de düşünürsek, artık normal dönemlerde daha az etkili (az kar getiren) yöntemleri devreye koymak gerekiyor” denildi.

Mevcut yöntemin değiştirilmesi sayesinde bugün yaşandığı gibi gıda ve tarım ürünleri borsalarındaki ciddi fiyat dalgalanmalarının ve manipülasyonların da önü alınmış olacak.