İsveç giysi tekeli H&M'e üretim yapan ki fabrikalarda koronavirüsünün etkilerini araştıran İsveç'in günlük gazetesi Dagens Nyheter (DN), işverenlerin korona bahanesiyle sendika liderleri ve sendika üyesi işçileri hedef aldığını ve sendikaları ortadan kaldırmak istediklerini yazdı.

Gazete, Bangladeş'in başkenti Dakka'da Saybold Tex Ltd fabrikasında çalışan işçilerin durumlarını araştırdı. Zara ve H&M'e üretim yapan ve neredeyse tüm işçilerin sendika üyesi olduğu fabrika koronavirüsünün yaygınlaşmasından sonra haziran ayı içinde kapatıldı.

Gazeteye video aracılığıyla bağlanan fabrikanın eski işçilerinden 28 yaşındaki Taslima Begum, fabrikadaki çalışma koşullarını anlattı.

0,5 DOLAR SAAT ÜCRETİ

Bazen günde sabah 08.00'den gecenin 03.00'üne kadar günde 19 saat çalıştığını söyleyen Begum, kendisine ödenen saat ücretinin 0,5 dolar olduğunu söyledi. Ustabaşlarının her zaman kapasitenin üzerinde üretim hadefleri belirlediklerini ve daha fazla üretmeleri için işçilere baskı yaptıklarını belirtti. Devletin belirlediği 93 dolar aylık asgari ücret aldığını ve fazla mesailerle ortalama ayda 170 dolar kazandığını söyledi.

Tekstil işçilerinin haklarını savunan 230 örgütü bünyesinde barındıran Temiz Elbiseler Kampanyası (Clean clothes campaign), işverenlerin koronavirüsü sendikalı işçileri işten atmak için bir bir bahane olarak kullandığı düşüncesinde.

Örgütün yöneticilerinden Ilana Winterstein, ”Olağanüstü durum sendikalı işçileri devre dışı bırakmak için kullanılıyor ve H&M, bunu durdurmak için gerekli çabayı göstermiyor” dedi.

SENDİKALI İŞÇİLER İŞTEN ATILDI

Gazetenin Hindistan, Pakistan ve Bangladeş'teki H&M'e üretim yapan fabrikalarda korona pandemisinin yaygınlaşmasından sonra yaptığı araştırmalar sendika üyesi işçilerin işten atıldığını buna karşın sendikaya üye olmayanların işlerini koruduğunu gösterdi.

ABD'nin Washingston ilinde kurulu Worker rights concortium (WRC) örgütünden Laura Gutierrez, ”Söz konusu olan sendikalarda örgütlenme cesareti gösteren işçilere yönelik intikamdır” dedi.

DN, Dakka'da H&M'e üretim yapan Tanaz Fashion Ltd'de çalışan 5 tekstil işçisiyle de görüştü. İşçiler, fabrikada sendika kurmak için devlete bildirimde bulunduktan sonra işverenin mayıs ayında işlerine son verdiğini söyledi.

35 yaşındaki Fazhar Rahman, işten atılmalarının çok yanlış ve adaletsiz olduğunu, eşi ve iki çocuğunu geçindirebilmek için işten atılmayan meslekdaşlarından borç almak zorunda kaldığını belirtti.

H&M'in insan ve sendikal haklara saygı gösterilmesi için harekete geçmemesinden hayal kırıklığına uğradığını söyleyen Rahman, ”Fabrika sahiplerine baskı yapabilirlerdi ve böylelikle işimize geri dönebilirdik” dedi

Bangladeş'te işçilerin hakları için mücadele eden National garment workers federation i Bangladesh örgütünün Başkanı Amirul Haque Amin, Tanaz Fashion Ltd'in bin 200 sendikalı işçiyi işten attıktan sadece iki hafta sonra 700 yeni işçiyi işe aldığını belirtti.

Amin, “Biz sendikal örgütlere destek vermek için çabalıyoruz ama şimdi pek çok işçi korkuyor. Durum oldukça güç” şeklinde konuştu.

SENDİKALARIN ÖRGÜTLÜ OLDUĞU İŞYERLERİ KAPATILDI

Gokaldas Export adlı şirketin Hindistan'da 18 fabrikası bulunuyor. Mart ayı sonlarında şirket sadece Bangalore ilinde işçilerin sendika üyesi olduğu fabrikasını kapattı.

Worker rights concortium'a (WRC) göre fabrikada çalışan bin 200 işçiye verilen günlük ücret 4,6 ABD doları civarında. Fabrikanın kapatılmasından sonra işçilere yasal hakları olan 90 günlük yarım işsizlik ücretleri ödenmedi.

Konuşmasını videoya çeken ve Twitter hesabından yayımlayan bir işçi önderi, “H&M, eğer olanları protesto etmezsen bin 200 kadın işinin ve ailelerinin kanları ellerinizde olacak” diyerek H&M'in işten atılmalara sessiz kalmasına tepki gösterdi.

Bangladeş'te 8 fabrikası bulunan Windy Group adlı şirket, sendika üyesi 3 bin çalışanının işine son verdi. İşten atılmalar sendikaların örgütlü olduğu 3 fabrikada gerçekleşti.

Pakistan'da ise ülkenin en büyük tekstil ihracatçısı Denim Clothing adlı şirket 70 bin çalışanından çoğunluğu sendikalı 15 bin işçinin işine son verdi. Mayıs ayı sonlarında işçiler işten atılmalara karşı eylem yapınca polis müdahale etti. 7 işçiyi gözaltına aldı.

H&M'DEN HER ZAMANKİ NAKARAT

DN'nin sorularını elektronik postayla cevaplandıran H&M, kendine üretim yapan taşeron firmaların yaptığı her hukuksuzlukta olduğu gibi bu kez de aynı nakaratı tekrarladı. İşçilerin sendikalı oldukları için işten atılmalarının kabul edilemeyeceğini belirten H&M, şirketin ilkelerini ihlal eden taşeron firmaların sipariş alamama riski olduğunu iddia etti.

Gazetenin konu hakkındaki sorularını yanıtlayan işçi ve sendika önderleri ise, H&M yöneticilerinin söylediklerinin gerçekleri yansıtmadığını söylüyor.

Amirul Haque Amin, işverenin sendikaların görüşme talebini reddettiklerini fabrika sahiplerinin sarı sendikalar kurduklarını bilen H&M'in taşeron firmalara baskı yapmadığını söyledi.

Bangladeş İşçi Dayanışma Merkezi adlı örgütün Başkanı Kalpona Akter de, işverenlerin bu yılın ağustos ayı ortalarında pek çok işyerinde sarı sendikaları kurduklarını belirterek “H&M'e defalarca haber verildiği halde her hangi bir tepki göstermedi” dedi.