Çin’de Aralık ayında ortaya çıkan yeni koronavirüs ya da Covid-19, WHO tarafından Çarşamba günü pandemi ilan edildi.

NE ANLAMA GELİYOR?

WHO’ya göre, pandemi kavramı “bir hastalık küresel yayılma gösterirse” kullanılıyor. WHO’nun pandemiye ayrılan sayfasında geçmişte pandemilere neden olan virüslerin, hayvandan gelen gribal virüslerden kaynaklandığı belirtiliyor. Covid-19’dan önce H1N1 (grip A) salgınında pandemi ilan edilmişti.

SALGIN İLE FARKI NE?

Salgın ile pandemi arasındaki fark, hastalığın boyutları ile ilgili. Covid-19 örneğinin ilk aşamalarına bakıldığında, Çin’deki Wuhan bölgesi virüsün tek yayılım alanı olarak değerlendiriliyordu, bu yüzden salgın tanımı yapılmıştı. Mevsimlik gripten bahsedildiğinde salgın ifadesi kullanılıyor. Zira bu hastalık genellikle verili bir bölgede ve belirli bir zamanda yoğunlaşıyor. HIV veya Ebola gibi virüsler ile mevcut Covid-19 virüsü ise pandemi olarak değerlendiriliyor.

WHO’NUN AÇIKLAMASI NE ANLAMA GELİYOR?

WHO’nun bir hastalığı salgın olarak tanımlaması tüm WHO üyelerinin (196 üye devlet) uluslararası hukukun bir enstrümanı olan Uluslararası Sağlık Düzenlemesi’ne uymasını gerektiriyor. Bu düzenleme kapsamında, üye devletler küresel sağlığın güvenliği için işbirliği taahhüdünde bulunuyor. Düzenleme aynı zamanda “limanlar, havayolları ve sınır kapılarında komşu ülkelere doğru kamu sağlığını riske atacak yayılmayı sınırlandırmak amacıyla özel tedbirlerin hayata geçirilmesini” gerektiriyor.

EN ÖLÜMCÜL PANDEMİLER HANGİLERİ?

Pasteur Enstitüsü’ne göre şimdiye kadarki en ölümcül pandemi, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda, 1918 ve 1919 yılları arasında 50 milyona yakın kişinin hayatına mal olan İspanyol gribi oldu. Başka kaynaklar 100 milyon kişinin ölümünden bahsediyor. Bu nedenle İspanyol gribine “tüm pandemilerin anası” adı veriliyor. 14’üncü yüzyılın ortasında bir başka pandemi olan veba 25 milyon ila 34 milyon kişinin ölümüne yol açmıştı. Son olarak HIV virüsü 30 milyonu aşkın kişiyi öldürdü.

Bunların dışında 17, 18 ve 19’uncu yüzyıllarda bir çok kez sarıhumma ya da diğer bir adıyla Amerikan vebası bir çok bölgeyi kırıp geçirdi. Sadece 1821’de Küba’dan yola çıkan bir gemiyle gelen salgın, Barselona’da 20 bin ölüme yol açtı. Bir çok kez kolera salgınları da gerçekleşti. 1832 yılında Fransa’da büyük bir paniğe neden oldu. 26 Mart 1932’de Paris’te ilk kolera vakasının tespit edilmesinden sonra altı ay içerisinde 100 bini aşkın kişi öldü. Daha sonra Avrupa’nın bir çok yerine ve Amerika kıtasına da yayıldı. WHO’nun tahminlerine göre mevcut durumda da her yıl dünya genelinde 3 milyona yakın kolera vakası tespit ediliyor ve 95 bin kişi hayatını kaybediyor.

Haziran 1956’da Japonya’da ortaya çıkan ve Asya’ya yayılan yeni gribal virüs H2N2 4 milyona yakın kişinin ölümüne neden oldu. Virüs ABD’ye aylar sonra ulaştığında 70 bin ölüme yol açtı.