Çok zengin bir canlı popülasyona sahip olan Van Gölü havzasında onlarca HES ve baraj bulunuyor. Hemen hemen her dere ve akarsu üzerinde birden fazla HES ve baraj yapılmış durumda.

Van Gölü havzasında, Van, Erçek, Nemrut, Nazik, Arin ve Akgöl olmak üzere toplam 17 adet göl bulunur. Van Gölü ve havzasına onlarca büyük ve küçük akarsu dökülüyor. Özellikle Karasu, Bendimahi, Deliçay, Engil, Zilan, Güzeldere, Memedik ve Karmış çayları, Van Gölü’nü ve havzasını besleyen akarsulardır.

Çatak ilçesinde bulunan Sortkin Çayı olmak üzere Ziril, Sineber, Büyük, Dudan, Bidar, Şeyhdeğirmen ve Alakan dereleri üzerinde yapılan/yapımı devam eden 15 HES ve barajla birlikte doğal güzelliğiyle bilinen; fıstık ile ceviz ağaçlarının bulunduğu vadi sular altında kalacak. Kırmızı Belekli Alabalık yok olacak. Erciş’te bulunan Zilan Deresi üzerinde yapımına yeniden başlanan HES’lerin nedeniyle IUCN (uluslararası doğa koruma örgütü) tarafından koruma altına alınlan Benekli Semender yok olmakla karşı karşıya kalacak.

YÜZLERCE TÜR TEHLİKE ALTINDA

Özellikle Van Gölü ve Erçek Gölü’nü besleyen Zilan, Bendimahi, Deliçay, Engil, Güzeldere, Memedik akarsuları, İnci Kefali balığını üreme alanlarını oluşturuyor. Bu akarsular üzerinde yapılan onlarca HES ve barajlar nedeniyle İnci Kefali ile onlarca endemik hayvan ve bitkinin geleceğini tehlikeye atıyor. Erciş ilçesinde, Deliçay Deresi üzerinde kurulan kaz çiftliği nedeniyle İnci Kefali büyük bir tehdit altında.

TOPLU BALIK ÖLÜMLERİ BAŞLADI

Akarsular üzerinde yapılan HES ve barajların suları kirletmesi nedeniyle Van ve Erçek göllerinde binlerce İnci Kefali’nin ölmesine neden oldu. Van’ın Tuşba ilçesine bağlı Gedelova Mahallesi'nden geçen akarsuda çok sayıda balığın öldüğü ortaya çıktı.

Muradiye ilçesinde geçen Bendimahi Çayı üzerinde yapılan HES ve baraj, bir doğa harikası olan Bendimahi Vadisinin büyük bölümünün kurumasına neden oldu. Vadinin susuz kalması nedeniyle İnci Kefali’nin üreme alanı yok oldu, toplu halde balık ölümlerine neden oldu.

HES’ler nedeniyle yaşanan toplu balık ölümlerine ilişkin bugüne kadar herhangi bir çalışma yürütülmedi. 30 bin insanın geçim kaynağı HES’lere kurban ediliyor.