Paris Match dergisinde yer alan bir haberde yarasalara ilişkin doğru ve yanlış bilgilere işaret edildi. Bu çerçevede Belçika’da doğayı koruma çalışmaları yürüten Natagora derneğine başvuruldu.

VİRÜS BİR HAYVANDAN İNSANA BULAŞTI

Doğru: Bilim insanları Covid-19’un hayvandan kökenli olduğu ve bir hayvandan insana bulaştığı konusunda geniş bir şekilde hem fikir. Ancak Covid-19 pandemisinin kökenindeki SARS-CoV-2 hayvansal virüsün nasıl bulaştığı henüz doğrulanmadı.

VİRÜS DOĞRUDAN YARASADAN İNSANA BULAŞTI

Yanlış: Her ne kadar Çin’in güney batısında SARS-CoV-2 ile benzerlik gösteren bir virüs taşıyan bir yarasa türü bulunsa da, bu virüsün insana doğrudan bulaşması mümkün görünmüyor. İnsana bulaşması için birbirini takip eden çok sayıda faktör gerekiyor. Ancak henüz doğrulanan bir süreç yok. Virüsün, bilinmeyen başka bir virüsle genetik materyal değişimine giderek yeni bir virüs oluşturduğu ve böylece insana bulaşma kapasitesine kavuştuğu tahmin ediliyor. Bu yeni virüsün yarasadan aracı bir hayvana, oradan da Wuhan’daki bir canlı hayvan pazarından insana bulaştığı düşünülüyor. Bununla birlikte tam olarak hangi aracı hayvandan, nasıl ve nerede bulaştığı tüm yönleriyle netlik kazanmış değil.

VİRÜSÜN HAYVANDAN İNSANA BULAŞMASI İNSAN HATASIDIR

Doğru: Ormansızlaşma veya kentleşme gibi insan faaliyetlerinden dolayı hayvanlar insanlara daha yakın yaşamak zorunda kaldılar. Natagora’nın yarasalar şubesi gönüllü koordinatörü Frederic Forget, “Virüsün vahşi bir hayvandan insana bulaşması, genellikle insanın çevreyi bozmasından kaynaklanıyor” dedi. Doğal yaşam alanlarının yok edilmesi ve hayvan yetiştiriciliğinin yoğunlaşması, yarasaların insana, sürü hayvanlarına ve evcil hayvanlarına daha yakın yaşama itti. Forget, “Bu yakın temas bir virüsün doğal rezervinden (yabani bir hayvandan) insan nüfusuna, ya doğrudan ya da aracı bir taşıyıcı (evcil bir hayvan) yoluyla taşmasına yol açabiliyor” diyor.

İnsanlar, yaşam alanlarını ayaklar altına aldığında ya da tıp veya besin için onları yakaladığında türler arasında virüsün bulaşma riskini arttırıyor. Özellikle de, kirli ortamlarda yaşayan bu hayvanları, aracı olabilecek baka yabani türlerle yan yana koyduklarında (Wuhan canlı hayvan pazarında olduğu gibi)... Natagora’ya göre salgınları önlemek, yasadışı yabani hayvan ticaretinin azaltılması, tüzüğe bağlanmamış canlı hayvan pazarlarının kapatılması, ekosistemlerin korunması ve tahrip edilen ekosistemlerin de yeniden restorasyonunu gerektiriyor.

TEHLİKEYİ ORTADAN KALDIRMAK İÇİN YARASALAR YOK EDİLMELİ

Yanlış: Yarasaları yok etmek, başka hayvanlarla taşınan koronavirüsü kesinlikle ortadan kaldırmaz. Ayrıca çok sayıda pandemiye (grip gibi) yarasalarda bulunmayan başka virüsler yol açtı. Aksine, yarasaları ortadan kaldırmak ekolojik açıdan bir felaket olur. Dünya genelinde yarasalar bazı bitki türlerinin polenleşmesi, çok sayıda meyve tohumunun yayılması ve her şeyden önce böcek nüfusunun düzenlenmesi için büyük rol oynuyor. Yarasalar örneğin Zika, dang ve sıtma gibi hastalık taşıyıcı sivrisinekleri önemli ölçüde tüketiyor Yarasalar olmazsa, tarımda daha yoğun bir şekilde böcek ilaçlarına (pestisid) başvurmak gerekecek.