İsviçre’de “eşit haklar” talebiyle ilk defa 14 Haziran 1991 yılında ulusal greve giden ülkenin kadınları, 28 yıl aradan sonra, yarın ikinci kez ulusal greve gidiyor. Ülkenin önde gelen sendikaları ve kadın örgütleri öncülüğünde gerçekleştirilecek olan ulusal greve, çok sayıda siyasi parti, sivil toplum kuruluşu desteğini açıktan ilan etmiş durumda.

Federal bir sistemle yönetilen ve inşa ettiği demokratik sistemle örnek gösterilecek bir ülke konumunda olan İsviçre’de, kadınlar neden böyle bir ulusal greve gidiyor? Tarihsel olarak kadınların mücadelesi ve elde ettiği haklar neler? Yarın gerçekleştirilecek ulusal grevin temel amacı ne?

Aylardan beridir hazırlıkları yapılan ulusal kadın grevi, ülkenin gündemine oturmuş durumda. Sokakları ve evlerinin pencere ve balkonlarını mor renkli bayraklarla donatan İsviçreli kadınlar, grev kapsamında yarın iş bırakarak birçok kentte alanlarda olacak. Milyonu aşkın kadının katılması beklenen ulusal greve karşı bazı işverenlerin tepkisi de dikkat çekiyor.

OY KULLANMA HAKKI 1971’DE ELDE EDİLİR

1848 Federal Anayasa ile birlikte federal sistemi garanti altına alınan ülkede kadınlar, ilk defa uzun mücadeleler sonucunda ulusal düzeyde 1971 yılında oy kullanma hakkını elde ederler.

Kadın ve erkek arasındaki eşitlik, ilk defa 1981 yılında anayasal olarak kabul edilse de eşit fırsatlar yasasının yürürlüğe girmesi ve kısıtlı olsa da pratikte karşılık bulması, yarım milyonun katılımıyla 14 Haziran 1991 yılında gerçekleşen ulusal kadın grevinin ardından 1 Temmuz 1996 yılında gerçekleşir.

Anayasal olarak kadın-erkek eşitliği garanti altına alınmış olsa da ülkenin kadınları, birçok temel haklarını hala elde etmiş değil. Uzun yıllardan beridir ortaya koydukları mücadele sonucunda, örneğin, kürtaj hakkını 2002, 14 haftalık ücretli doğum izin hakkını 2005’te elde eden kadınlar, bugün hala birçok alanda ayrımcı ve eşitsiz uygulamalarla karşı karşıya. Kadın-erkek arasındaki eşitsiz uygulamaların başını, bugün ücret eşitsizliği çekiyor. Federal İstatistik Ofisi verilerine göre, aynı koşullarda çalışmasına rağmen bir kadın, bir erkeğe göre yüzde 12 daha az kazanıyor. Kadın örgütlerine göre ise bu oran yüzde 20’lerde aynı zamanda ülkede hala 280 bin kadın çalışanın maaşı asgari düzeyin yani 4 bin Frank’tan veya saatte kazandığı para 22 Frank’tan daha az. Yine birçok sivil toplum kuruluşunun raporlarına göre kadınlar gelen olarak düşük ücretli veya kötü şartları olan işlerde çalışıyor.

BİRÇOK ALANDA ŞİDDETE MARUZ KALINIYOR

Öte yandan, İsviçre’de aile içi şiddet ve kadına yönelik cinsel saldırı önemli bir sorun teşkil ediyor. İsviçre Federal Cinsiyet Eşitliği Ofisi (BFEG) verilerine göre, kadınlar ciddi bir şekilde hem aile içi şiddete hem de işyerlerinde bir saldırıya maruz kalıyor. BFEG’nin 2018 raporuna göre, her gün aralarında çocuklarının da olduğu 11 kadın cinsel saldırıya maruz kalıyor. Yine aile içi şiddet her iki hafta da bir can alıyor. Yine yılda 27 bin çocuk ve genç aile içi şiddetin mağduriyetini yaşıyor.

EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET

Kadın-erkek arasındaki ücret eşitsizliği gerçekleşecek ulusal kadın grevinin temel argümanı olsa da kadınlar, “Daha fazla saygı, daha fazla zaman ve daha fazla maaş” sloganıyla iş bırakarak alanlara çıkacak. Kadınları greve götüren bir diğer önemli nokta ise, kadınların cinsiyetinden kaynaklı birçok alandan dışlanması, ayrımcılığa ve şiddete maruz kalması.

KADINI DEĞİL TOPLUMU DEĞİŞTİRİN!

Ulusal kadın grevinin öncülüğünü yapan sendikalar ve kadın örgütleri, iş dünyasındaki eşitsiz uygulamaların yanı sıra, kadınların işyerlerinde, evde, sokakta cinsel saldırıya, ayrımcılığa maruz kaldıklarına dikkat çekerek, bu anlayışın değişmesini istiyor. Herkes için eşit hakları garanti eden bir toplumda özgür yaşama hakkına sahip olmayı talep kadın örgütleri, yükselen neoliberal politikalar ve kapitalist ekonominin başta kadınlar olmak üzere insan emeğini hiçleştirdiğine dikkat çekiyor.

“Kadını değil, toplumu değiştirin” diyen kadın örgütleri, devamla şunu ekliyor: “Paranın merkeze konulduğu bir toplumda eşitliğin inşa edilemez. Önemli olan, insana ve kadına saygı duyulan bir toplumun yaratılmalıdır.”

 “Greve gidiyoruz çünkü;” diyerek manifestolarını açıklayan kadınların temel taleplerinden bazıları şu şekilde:

“Geve gidiyoruz çünkü;

İş dünyasında ücret eşitsizliği ve ayrımcılıktan bıktık.

Saygınlıkla yaşamamıza imkân tanıyan bir gelir istiyoruz.

Bizler ev emeğimizin iş olarak tanınmasını ve bunun paylaşılmasını istiyoruz.

Ev işlerimiz göz önüne alınarak kadın olmamızdan kaynaklı çalışma süremizin düşürülmesini istiyoruz.

Çocuk eğitimi ve bakımı sadece kadınla sınırlı değil, kolektif bir çalışma olmasını istiyoruz.

Bizler cinsiyet ve cinsellik konusundaki seçimlerimize özgürce karar vermeyi talep ediyoruz.

Bir kadın olarak seçimlerimizde saygı görmeyi ve özgür olmayı talep ediyoruz.

Cinsiyetçi, homofobik, transfobik şiddeti reddediyoruz.

İltica hakkı temel bir haktır, yaşamlarımız tehlikedeyken geri gönderilmeyi reddediyoruz.

Medyada, eğitim sistemi ve birçok alanda eril dilin kullanılmasına son verilmesini talep ediyoruz.

Okullarda cinsel eşitlik, cinsellik ve kadın bedeni üzerine farklı konularda dersler verilmesini istiyoruz.

Kapitalist kârın değil, insanların ortak çıkarlarına hizmet ettiği bir toplum istiyoruz.

Kadının görünmez kılındığı ve ataerkil sistem üzerine kurulan bütün kurumların yapısının değiştirilmesini istiyoruz.

Dünya kadınlarının mücadelesi ile dayanışma içerisinde olmak istiyoruz.

Irkçılığın, cinsiyetçiliğin, homofobi ve transfobinin olmadığı dayanışma içerisinde yaşayan bir toplum istiyoruz.”