2019 yılında dünyadaki yangınlar on milyonlarca hektarlık ormanlık alanı yok eden yangınların neredeyse tüm kıtalarda etkili olduğu görülürken, küresel ısınmanın sonucu yangınlar ısınmanın daha ciddi boyutlara ulaşmasına neden oluyor.
Tüm dünya Avustralya’da 8 milyon hektarlık alanı yok eden orman yangınlarına odaklanırken, 2019 yılında tüm kıtalarda ciddi bir yıkıma yol açan yangınlar meydana gelmişti. Bu yangınlar Amazonlardan Avrupa’ya, Afrika’dan Asya’ya kadar neredeyse tüm ülkelerde büyük tahribatlara neden oldu.
AFRİKA’DA BATIDAN DOĞUYA KADAR YANGINLAR
Halen yangınların sürdüğü Avustralya’nın yanı sıra birçok kıtada aslında oldukça ciddi boyutlarda orman yangınları söz konusu. Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA) tarafından hayata geçirilen Firms adlı sitesinin uydu görüntülerine göre, yangınlar birçok bölgenin uzaydan kızıl görünmesine neden oluyor.
Buna göre, Afrika’nın orta kesimlerindeki yangınlar batıdan doğuya doğru uzanıyor ve uydudan rahatlıkla görülebiliyor. Bu hat Uganda’dan Gine’ye kadar uzanıyor ve Sahra Çölü’nün güneyinin tümüyle kırmızıya büründüğü görülüyor.
ASYA KITASINDA DA ETKİLİ
Firms’in uydu görüntülerinde yangınların büyük oranda devam ettiği bir diğer alan ise, Amazon ormanlarının da yer aldığı Güney Amerika kıtası. Yaz aylarında 900 bin hektar ormanlık alanın kül olduğu Amazonlardaki yangınlar özellikle kıtanın kuzey ucunda yoğunlaşmış durumda. Ancak diğer alanlarda da yüzlerce noktada halen yangınlar sürüyor.
NASA’ya bağlı sitenin görüntülerinde orman yangınlarının Ortadoğu’dan Hindistan’a ve Güneydoğu Asya’ya, Orta Amerika’dan ABD ve Kanada’ya kadar birçok alanda devam ettiği gerçeği göze çarpıyor.
Amazonlardaki yangınların büyük oranda küresel ısınmanın sonucu olarak değerlendirilen kuraklıklar nedeniyle çıktığı savunulurken, Afrika kıtasında özellikle tarım faaliyetlerine alan açmak için yangınların çıkarıldığı biliniyor. Afrika’nın birçok ülkesindeki çatışmaların da etkisiyle bu tür faaliyetleri kontrol etmenin zorluğu da yangınların ürkütücü boyutlara ulaşmasına neden oluyor.
AVRUPA VE RUSYA’NIN ASYA TOPRAKLARI
Orman yangınları sadece bu kıtalarla da sınırlı değil. Diğer kıtalara oranla devletlerin daha yoğun önlem aldığı Avrupa kıtasında da yangınlar yaz aylarında binlerce hektarlık alanı yok ediyor. İspanya’dan Portekiz’e ve Yunanistan’a kadar birçok ülkede yaz aylarındaki yangınlar günlerce sürmüştü.
Dünyanın diğer bölgelerine oranla daha soğuk bir iklime sahip olan ve yaz aylarında dahi sıcaklıkların ekside olduğu alanları olan Sibirya ve Arktik’teki yangınlar küresel ısınmanın en önemli belirtisi olarak gösteriliyor.
Rusya’nın bu devasa topraklarında 3 bin hektara yakın ormanlık alanın geçtiğimiz yıl içinde yandığı ölçüldü. Avrupa’daki önde gelen ölçüm istasyonlarından CAMS’ın verilerine göre, Rusya’nın Arktik’teki en uç bölgelerinden Yakutistan’daki yangınlarda son yıllarda kaydedilen artış, bugüne kadar görülmemiş düzeydeydi.
10 YILDA 8,4 MİLYON FUTBOL SAHASI BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR ALAN
Geçtiğimiz yaz aylarında orman yangınlarıyla gündemde olan Amazonlarda ise, özellikle 2019’daki tahribat dikkat çekici boyutlarda. 5,5 milyon kilometrekarelik bir alana sahip olan Amazonlarda, son 10 yılda 2,4 milyon hektar (24 bin kilometrekare) ormanlık alan yangınlarda tahrip oldu. Zaten büyük oranda tarımsal faaliyetler veya endüstriyel üretim için yoğun biçimde kesilen Amazonlarda kuraklıklar nedeniyle yangınların artması endişe verici bulunuyor.
SALINAN GAZLARIN ÜÇTE BİRİNE YAKINI YANGINLARDAN KAYNAKLI
Öte yandan küresel ısınmaya yol açan sera etkili gazların başında gelen karbondioksiti (CO2) emmeleri nedeniyle oldukça önemli olan ormanlar, yanmaları halinde bu gazlar da atmosfere salınmış oluyor.
Tüm dünyadan atmosfere salınan sera etkili gazların yüzde 25 ila 35’i arasında bir kısmının yangınlar nedeniyle oluştuğu tahmin ediliyor. Orman yangını kaynaklı salınımların üçte biri de Afrika kıtasında meydana geliyor.
Buna dair en net örnek ise Güneydoğu Asya ülkesi Endonezya. Bu ülkedeki Palm yağı üretimini hızlandırmak isteyen şirketlerin verimi azalan ağaçları temizlemek yerine yaktıkları iddiası ortaya atılmıştı. Bu da Endonezya’nın saldığı CO2 oranında rekor kırılmasına yol açmıştı. Örneğin 2015 yılında 884 milyon ton CO2 salınımıyla rekor kırılan Endonezya’da 2019 yılında bu miktarın da üzerine çıkılmıştı ve bunda orman yangınlarının ciddi payı vardı.
