Birçok ülke Covid-19 salgını pandemiye dönüşür dönüşmez sınırlarını kapatmış ve hatta şehirler arası seyahatlere bile kısıtlama getirilmişti.

Salgına karşı alınan önlemler nedeniyle ailelerin çocuklarını sağlık merkezlerine götürmemeleri de birçok bilinen salgının yayılması riskini arttırıyor. Bunların başında da sıtma geliyor.

Getirilen yasaklar nedeniyle Afrika ülkelerinde ihtiyaç duyulan sağlık malzemeleri ve ilaçların ulaştırılması mümkün olmadı.

Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Uluslararası Sağlık Örgütü (WHO) Afrika Bölge Direktörü Dr. Matshidiso Moeti’ye göre, Covid-19 salgını nedeniyle birçok ülkede sağlık yardımları ve hizmetleri ulaştırılamıyor. Afrika kıtasının son 20 yılda sıtmaya karşı ciddi ilerlemeler sağladığını kaydeden Moeti, önemli olanın ‘bir daha geriye dönülmemesi’ olduğunun altını çizdi.

Covid-19 salgını nedeniyle sıtmaya neden olan sivrisineklere karşı dağıtılan sinekliklerin yanı sıra sıtma tedavisine erişim önemli oranda zorlaştı. WHO’ya göre bu yıl dağıtılması planlanan sineklikler 41 ülkeye ulaştırılamazken, sıtma tedavisinde kullanılan ilaçlara erişimde yüzde 75 azalma görüldü.

ÖLÜMLERDE İKİ KAT ARTIŞ

Sıtma tedavisine erişimin imkânsız hale gelmesi nedeniyle Sahra Altı Afrika’sında son 20 yılda düzenli olarak azalan ölümlerde büyük bir artış tehlikesi bulunuyor.

Buna göre, bu yıl sıtmadan ölümlerde 2018’e oranla iki kat artış yaşanacak ve 769 bin kişi yaşamını yitirecek.

2018 yılındaki sıtma vakalarının yüzde 93’ü, ölümlerin ise yüzde 94’ü Sahra Altı ülkelerinde görülmüştü.

ÜÇTE İKİSİ 5 YAŞ ALTI ÇOCUKLAR

Sıtmadan ölümlerde en ağır bilanço ise 5 yaş altı çocuklarda görülüyor. 2018’de Afrika’da yaşanan sıtma ölümlerinin üçte ikisi, bu yaş grubunda gerçekleşmişti. Toplamda 5 yaş altı 272 bin çocuk hayatını kaybetmişti.

Sıtma hastalığına neden olan Plasmodium adlı parazit, daha çok Afrika, Güney Asya, Ortadoğu, Pakistan, Hindistan ve Çin ile Güney ve Orta Amerika’da görülüyor. Tüm dünyadaki vakaların yarısından fazlası ise Afrika’da bulunan Nijerya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Uganda, Fildişi Sahili, Mozambik ve Nijer’de görülüyor.

DİŞİ SİVRİSİNEKLER ARACILIĞIYLA BULAŞIYOR

Parazit, dişi sivrisineklerin insanları ısırmasıyla bulaşırken, karaciğerde yer ediniyor. Daha sonra bu organda çoğalan parazit, kanda yayılarak hastalanmaya yol açıyor. 

Hastalığın ilk aşama semptomları arası ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları bulunuyorken, titreme ve soğuk ter gibi belirtiler de ardı sıra geliyor.

Erken aşamada teşhis edilmesi halinde hastalığın yenilmesi mümkün iken, sıcak bölgelere seyahat edenler için sıtma önleyici ilaçlar da bulunuyor. Ayrıca ‘RTS,S’ adlı aşı da çocuklarda kullanılıyor. Ancak bu aşı en az 4 doz vurulması halinde dahi sıtmaya yakalanma riskini sadece yüzde 40’a kadar azaltabiliyor.

FONLAR YETERSİZ

Sıtma ile mücadelenin başarılı olabilmesi için ayrılan fonların da arttırılması gerekiyor. 2018 itibariyle WHO aracılığıyla dünya ülkelerinin ayırdığı fonlar 2,8 milyar doları buluyordu. Ancak ölümlerin daha fazla azaltılabilmesi için yıllık en az 5 milyar dolara ihtiyaç duyuluyor.