Türkiye’de yargının siyasallaşması bugün hak gasplarının çözümü anlamındaki kısmi alanı da tamamen yok etti. Yaklaşık 20 yıldır Gülen Cemaati’nden AKP’ye kadrolaşmış yargı, özellikle iktidara muhalif olan kesimler açısından hukuki değil, siyasi rövanş alanına dönmüş vaziyetteydi zaten. Ekonomik krizle birlikte buna bir de maliyet eklendi. Son enflasyon oranlarıyla 2022 yılında yargı harçlarına yüzde 36,2 oranında zam geldi. Bu da vekalet, harç ve Anayasa Mahkemesi’ne başvurularda birçok kişinin ödemekte zorlanacağı paralar anlamına geliyor.

Özellikle işten çıkarmaların yüksek olduğu ve birçok işçinin eski adıyla Kod 29, şimdiki adıyla Kod 46’dan İş Kanunu gereği ‘ahlaksızlık’ adı altında tazminatsız atıldığı düşünülürse, hakkını aramak isteyen ve tazminatını bile alamayan çalışanların karşısına bir de yargının maliyeti çıkacak.

AYM’YE BİREYSEL BAŞVURU 750 TL

Yargılamada giderlerin artmasını sorduğumuz Avukat Ahmet Ergin, ceza mahkemelerinden harç alınmamasına karşın AYM başvurularının harca tabi olduğunun altını çizdi: “Türkiye’de ceza mahkemeleri dışındaki davaların tüm gideri taraflara yüklendiği gibi, yüksek miktar ve oranda harç alınmaktadır. Ceza Mahkemelerinde harç alınmamasına rağmen, hak ihlali halinde Anayasa Mahkemesi’ne başvuru da harca tabidir. 2022 yılında yargı harçlarına yüzde 36,2 oranında zam geldi.

Bu zamlardan sonra Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru harcı 664,10 TL’ye yükselmiş olup, bireysel başvurunun maliyeti de vekaletname suret harcı, baro pulu ve kırtasiye masraflarıyla birlikte 750 TL’ye ulaşmıştı.”

TAZMİNATSIZ ATILAN İŞÇİYE 3 BİN LİRAYA KADAR MASRAF

İş davalarında da durumun farklı olmadığına değinen Avukat Ergin: “İşten tazminatsız ve bildirimsiz olarak çıkartılan bir işçinin işe iade davası açmasının ilk harç ve gider avansı maliyeti, kırtasiye masrafları hariç 581,05 TL. Akabinde bilirkişi ücretinin de işçiye yüklenmesi halinde 700-800 TL daha masraf yapmak gerekiyor. Bu durumda bir işe iade davasının sadece harç ve masrafları 1.500 TL’ye yaklaştı.

Eğer işçi ödenmeyen ücret, fazla mesai, kıdem ve ihbar tazminatı gibi haklarıyla ilgili dava açmak isterse, alacak miktarına göre nispi harç miktarı da artmakta. Alacak davası için işçinin ortalama 2 bin ya da 3 bin TL harç ve yargılama gideri için ödeme yapması lazım” diye konuştu.

SOSYAL DEVLET İLKESİNE AYKIRI

Bu tutarların üzerine vekalet ücreti de eklendiğinde adalete erişimin oldukça pahalı olduğuna değinen Avukat Ahmet Ergin şunları söyledi: “Kıt kanaat yaşamını sürdüren işçilere ciddi külfet yüklediği açık. Hem dava maliyeti hem de davaların uzun sürmesi nedeniyle, işçilerin önemli bir kısmı dava açmaktan, hakkını aramaktan imtina ediyor. Bu tablo, anayasal bir ilke olan sosyal hukuk devleti ilkesine aykırı. Sosyal hukuk devleti ilkesi, ekonomik olarak güçsüz durumda bulunan işçinin adalet arayışının ücretsiz ve hızlı olmasını gerektirmektedir.”