Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV)  “Türkiye’de İnsan Hakları Savunucularının Karşılaştığı Baskı, Engel ve Zorluklara İlişkin” başlığıyla 1 Ocak-30 Nisan 2022 tarihlerini kapsayan bilgi notu paylaştı.  Bilgi notu, “İnsan Hakları Savunucularının Desteklenmesi” projesi kapsamında oluşturulan Bölgesel Dayanışma ve İş Birliği Grupları’nın tespitlerine dayanıyor.  Bilgi notuna göre, 2022’nin ilk dört ayında insan hakları savunucularına ceza yağdı.

YARGISAL TACİZ

Söz konusu dönemde insan hakları savunucuları, temelsiz ceza soruşturma ve kovuşturmalarıyla karşı karşıya kaldı. Hukuka aykırı ve keyfi gözaltı ve tutuklamalar, sivil toplum kurumlarına yönelik baskın ve aramalar yaşandı. Toplamda bin 374 kişi insan hakları alanındaki faaliyetleri sebebiyle yargısal tacize maruz kalırken, bunlardan 998’i hakkında ceza kovuşturması yürütüldü.  23 kişi değişen sürelerde hapis cezaları ile cezalandırıldı, 82 kişi hakkında ise beraat kararı verildi. Haklarında mahkumiyet hükmü verilen insan hakları savunucularının cezalarının toplamı, 1 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve 211 yıl, 4 ay, 10 gün oldu.

SİYASİ SOYKIRIM

Aynı dönemde 367 kişi hakkında insan hakları faaliyetleri gerekçe gösterilerek ceza soruşturması başlatılırken, daha önce hakkında soruşturma yürütülen 9 kişiye yönelik mevcut soruşturmalar devam etti.  4 kişi hakkında ise kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildi. 305 kişi insan hakları alanındaki çalışmaları nedeniyle gözaltına alınırken, 16 kişi tutuklandı.

KAPATMA DAVALARI

Ocak 2022- Nisan 2022 döneminde toplam 18 kişiye karşı insan hakları alanındaki faaliyetleri sebebiyle idari taciz uygulandı. Bu kapsamda, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Derneği’ne açılan kapatma davası ve Tarlabaşı Toplum Merkezi hakkında süren kapatma davasına dikkat çekildi. Tespit edilen 4 idari taciz olayının ise mülteci statüsündeki insan hakları savunucuları hakkında, insan hakları faaliyetleri temelinde sınır dışı kararı verilmesine ilişkin olduğu belirtildi.

HAK SAVUNUCULARINA TEHDİT, SALDIRI, HEDEF GÖSTERME

Bilgi notuna göre,  2022 yılının ilk dört ayında 23 kişi insan hakları savunuculuğu faaliyetleri sebebiyle tehdit, fiziksel şiddet, hedef gösterme ve misillemeye maruz bırakıldı. Bilgi notunda hedef göstermelere örnek olarak, Emniyet Terörle Mücadele Daire Başkanlığı’nın, Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi Başkanı ve TİHV Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu kurumsal sanal medya hesabından açıklama yaparak duyurması verildi.

TOPLANTILARA ENGELLEME

Bilgi notunda, ifade ve örgütlenme özgürlükleri ile birlikte demokratik bir toplumun temelini oluşturan barışçıl toplanma ve gösteri yapma özgürlüğünün yasaklamalar ve polis müdahaleleriyle engellendiğine dikkat çekildi.  Yılın ilk dört ayında, valilik ve kaymakamlıkların yasak kararları ya da polisin müdahale ve engellemeleri sonucu, insan haklarının korunmasına ilişkin 74 barışçıl toplantı ve gösteri yapılamadığı aktarıldı.

Bilgi notunun sonunda şöyle denildi:

“Tüm baskı ve engellemeler insan hakları savunucularına karşı şiddetin, nefretin, ayrımcılığın ve düşmanlığın beslendiği bir iklimin yaratılmasına sebep olmakta, insan haklarının toplum nezdinde meşruiyetinin zayıflamasına ve kriminalize edilmesine sebep olmaktadır. İnsan hakları değerlerini ve prensiplerini korumak için insan hakları savunucularına yönelik baskı ve engellemelere derhal son verilmeli.”