Rojava Devrimi, Kürt, Arap, Ermeni, Asuri-Süryani-Keldani, Çerkes, Türkmen, Müslüman, Hristiyan, Êzidî, Sünni, Alevi gibi çoklu etnik ve inançsal kimlikleri, kadınların öncülüğünde demokratik bir yönetim ve toplumsal örgütlenme modeli içinde dayanışmayı ön plana çıkardığı bir bütünlüğe dönüştü. Kadınların büyük bedeller ödediği Rojava Devrimi’nde kadınlar her boyutta örgütlendi ve örgütlenmeye devam ediyor.

Dosyamızın ikinci bölümünde, Kadın Kanunu’ndan Aile Kanunu’na, kültürden spora kadar kadın örgütlenmelerini işleyeceğiz.

İLK ADIMLARDAN EN ÖNEMLİSİ KADIN KANUNU

Kadınlar, Rojava devriminde toplumun her alanında aktif bir şekilde yer alarak, toplumsal cinsiyet eşitliği ve özgürlük mücadelesinde önemli adımlar attı. Siyasal alanda aktif bir şekilde yer alarak, yönetimde söz sahibi oldu ve kendilerini yönetme hakkını elde etti. Aynı zamanda ekonomik alanda da aktif bir şekilde yer alarak, kendi işlerini kurdu ve ekonomik özgürlüklerini kazandı. Eğitim ve kültür alanında da önemli kazanımlar elde eden kadınlar, eğitimde eşit haklara sahip oldu, toplumun her kesiminde özgür bir şekilde dini ve kültürel etkinliklerde bulunma hakkını kazandı. Kongra Star bünyesinde olan 8 Mart 2011 yılında ilk kez Qamişlo’da Kadın Evi’nin kurulmasının bu kazanımlarda rolü önemli. Kadın haklarını güvence altına alan, toplumdaki sorunları erkek egemen zihniyete dayanmadan kadın haklarını koruyan, toplumda adalet ve eşitliği sağlayan 27 Ekim 2014’te çıkarılan Kadın Kanunu, Kongra Star öncülüğünde 26 maddeden oluşuyor. Böylece kadın haklarının güvence altına alınmasının ilk adımı atılmış oldu.

DEMOKRATİK BİR AİLE İÇİN AİLE KANUNU

Aile Kanunu ile Kuzey ve Doğu Suriye'de aile yapısının güçlendirilmesi ve aile bireylerinin haklarının korunması konusunda önemli bir adım atıldı. Kanun, toplumda olumlu bir etkinin yaratılmasına ve aile içi ilişkilerin daha sağlıklı bir şekilde yürütülmesine katkı sağladı. Medeni hakları güvence altına alarak, çok eşlilik ve çocuk yaşta evliliklerin yasaklanmasını sağlayan Aile Kanunu’yla aile içi şiddet gibi konulara sıkı yaptırımlar getirilirken, kadınların ve çocukların korunmasına yönelik önlemler de alındı. Ayrıca boşanma ve evlilik gibi konularda da detaylı düzenlemeler getirilerek aile içi ilişkilerin adil bir şekilde yürütülmesi amaçlandı. Evlilik, boşanma, boşanmanın etkileri, akrabaların geçimi, akrabalık ve ailelere bağlı olan suçlar olmak üzere 6 başlıktan oluşan Aile Kanunu, 41 maddeden oluşuyor.

KUZEY VE DOĞU SURİYE KADIN ADALET MECLİSİ

2016 yılında gerçekleşen Kadın Adaleti Konferansı’nda Kadın Adalet Meclisi ilanı gerçekleşti. Yeni bir hamle gerçekleştiren kadınlar, adalet ve eşitliğin sağlanabilmesi, demokrasinin kanun hükümleri dahilinde sağlanması ve örgütlülüğün yaygınlaşması için böyle bir karara vardı. Kadın Adalet Meclisi, 16 Kasım 2018 tarihinde 2’inci Cizîr Konferansı’nı Rimêlan şehrinde 350 delege ve kurum temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirdi. Kadın Adalet Meclisi’nin faaliyetlerinin örgütlülük düzeyinin artırılması, ortaklaşmanın sağlanması ve hem ahenkli bir çalışmanın yürütülmesi için 2’inci konferansın gerçekleştiği 16 Kasım 2018’de Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Toplumsal Adalet Meclisi ilan edildi. Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Toplumsal Adalet Meclisi; Kadın Evi, Adalet Divanı, Uzlaşma Komitesi ve Akademi olarak 4 bölümden oluşuyor. Kadın, toplumsal adalet içerisinde özgün bir şekilde örgütlenir veya toplumsal adalet içerisinde yüzde 50 temsiliyete sahiptir. Kadın, toplumun ahlaki ve politik kurallarına uygun olarak adalet sisteminin gelişmesi için mücadele eder ve çalışır gibi 17 maddeden oluşan ilkeleri bulunmaktadır.

KÜLTÜREL SOYKIRIMA KARŞI KÜLTÜR VE SANAT: HÎLALA ZÊRİN

Hîlala Zêrîn Kadın Kültür ve Sanat Hareketi, kadın tarihine, hakikatine ve bunların korunması için tarihe ışık tuttu. Kuzey ve Doğu Suriye ve Suriye’de farklı inanç, kültür ve dillere sahip halkları bir araya getirerek, kadın özgürlüğü ve komünal toplum kültürünü teşvik ederek sanatsal yöntemlere başvurdu. Kadınların renkleri ve iradeleriyle özgür bir yaşamı inşa etmeleri için faaliyetlerini sürdüren Hîlala Zêrîn Kadın Kültür ve Sanat Hareketi, 2016’da Qamişlo’da örgütlenen Kevana Zêrin Kültür Hareketi’ne dayandı.  Hîlala Zêrîn ismi 2020’deki konferansın kararıyla verildi. 7 kantonda örgütlü olan hareket, müzik ve aletleri, tiyatro, folklor, resim gibi birçok kültür ve sanat faaliyeti yürüttü. Diplomasi Komitesi, kültür ve sanat aracılığıyla kültürel diplomasiyi geliştirirken, uluslararası ve Ortadoğu düzeyinde, kültür ve sanat kurumlarıyla, kadın sanatçılar ve aydınlarla ilişki kurdu, Rojava Devrimi kültürünü tanıttı. Film-Sinema ve Stüdyo faaliyetleri de yürüten Hîlala Zêrîn Kültür ve Sanat Hareketi, 6-15 yaşları arasında olan çocuklara müzik başta olmak üzere, folklor, tiyatro ve resim eğitimleri örgütledi.

SPORDA ÖNCÜLÜK

Rojava’da Kürtler, 1983’te köy köy örgütlenerek futbol, voleybol ve basketbol yarışmaları yapıyordu. En yaygını ise futboldu. Tabii o dönemler kadınlar, futbol faaliyetlerinde yer almıyordu. 1983’e dayanan spor örgütlenmesi, Rojava Devrimi’yle kadınları da kapsayarak 2014’te daha da güçlenmeye başladı. Kuzey ve Doğu Suriye Spor Birliği çatısı altında örgütlenen kadın sporcular, takım sporları (futbol, voleybol, basketbol), bireysel sporlar (satranç, karate, bisiklet, binicilik, atletizm, yüzme, gülle atma, sırık atlama, tenis gibi) da yer aldı. Kadın Spor Kulüpleri, Cizre Bölgesi’nde Peyman, Waşokanî, Vedeng Spor Kulübü, Kobanê’de Nesrîn Spor Kulübü, Tebqa Spor Kulubü, Reqa’daki El Furat Spor Kulubü olarak örgütlendi. Kadın sporcuların da yer aldığı Spor Kulüpleri ise Zîban, Serdem, Tebqa Gençlik, Minbic Gençlik, Bakur, El Furat ve Nisrîn Spor Kulübü.

KOMÜNAL EKONOMİ

Rojava Devrimi ile birlikte ekonomi alanında çalışmalar yürüten kadınlar, bu alanda önemli projelerin altına imza attı. Kadınlar için birçok proje üreten komite, kooperatifler başta olmak üzere ticaret, tarım, tekstil, gıda ve sanayi alanında verimli oldu. Kooperatiflerle ekonomiye adım atan kadınlar, 2015 yılında Ekonomi Komitesi’ni kurdu. İlk olarak Cizre Kantonu’nda örgütlenen ekonomi ayağı şu an 7 kantonda topluma hizmet eden ekonomi modelini oluşturdu.

YARIN: Devrimin ilk süreçlerine tanıklık eden TEV-DEM Eşbaşkanı Rûken Ehmed, Rojava Kadın Devrimi’ni ve devrime dönük tehditleri değerlendirdi.