Kürt halkı, kültür ve tarihini çoğunlukla dengbêjlerle koruyup aktarmıştır. Bunlar, Kürtlerin yazılmamış tarihini de içinde barındırıyor. Dengbêjlik kültürü sadece Kürdistan tarihindeki kahramanları günümüze aktarmamış, aynı zamanda soykırım, asimilasyon ve Kürt kültürünün yok edilmesine karşı da hafıza ve bilinç alanları oluşturmuş, değerleri korumuştur. Kürt halkının kahramanlık destanlarını yazılı değil, dengbêjler vasıtasıyla günümüze ulaştırıldı. Kürt halkının birçok destanını dile getirilenlerden biri de dengbêj Mihemedê Canşah’tır.

Binlerce yıldır bu coğrafyada yaşayan Kürtlerin maruz kalmadığı saldırı ve soykırım kalmadı. Dil ve kültürleri asimile edildi. Sürgün edildiler, göç yollarında açlıktan kırıldılar. Türkiye, İran, Irak ve Suriye devletleri tarafından geliştirilen bu soykırım politikaları hala devam ediyor. Özellikle Bakurê Kurdistan’da bu vahşet hala yürürlüktedir. Son zamanlarda tutuklama ve Kürt kurumlara yönelik gasplarla bu yok etme dalgası, AKP-MHP eliyle daha yoğun bir şekilde yürütülmektedir. Türk devletinin yıllardır sürdürdüğü soykırımcı politikalar yüzünden çok sayıda Kürt kültür değeri talan edildi. Şakiro, Zahiro, Kerapêtê Xaço, Meyremxan, Eyşe Şan gibi denbêjler çoğunlukla tanınırken, Mistefayê Kor, Seyîdxanê Kal, Mistefayê Xeloyê Heyran, Resoyê Ûsiv ve Mihemedê Canşah gibi dengbêjler ise daha az tanınıyor.

17 YIL SÜRGÜNDE YAŞADI

Mihemedê Canşah, 1933’te Erzurum’un Karayazı ilçesine bağlı Delikli köyünde dünyaya gelir. İlk ve orta okulu bölgesinde okuyan Canşah bazı sorunlar nedeniyle 1970’te Almanya’ya gider. Almanya’da 17 sene kalır. Canşah, çok sayıda sanatçı ve dengbêjle tanışır, onlarla kilamlar söyler. Özellikle Dengbêj Şakiro ile birçok kez yan yana gelir. Canşah’ın kendisi de Mistefayê Xeloyê Heyran’ın öğrencisidir. Erzurum’un Karayazı ilçesine bağlı Kazıcelal köyünden olan Mistefayê Xeloyê Heyran hemen hemen bölgedeki tüm dengbêjlerin öğretmeni olarak biliniyor.

PARA KARŞILIĞINDA OKUMADI

Mihemedê Canşah, ülkeye döndükten sonra yas ve düğünlerden geri kalmaz. Kendisini tanıyanlar, çok hayırsever bir insan olduğunu, hiçbir zaman para karşılığında dengbêjlik yapmadığını söylüyor. Ülkede bir müddet kaldıktan sonra 1999’da İstanbul’a göç eder, dört yıl sonra da hayata veda eder. Kabri, İstanbul Sultangazi’dedir. Dengbêj Canşah’ın çok sayıda eseri Ûsibê Seydo’nun torunları ve Özyıldız Müzik tarafından kaset olarak piyasaya çıkarıldı. Özyıldız Müzik firmasının sahibi olan Orhan Erdal, kendilerinin Ûsibê Seydo’nun torunları olduğunu belirtiyor. Mala Ûsibê Seydo, Agirî Serhildanı’nda yer alan bir aşiretin mensuplarıdır.

ESERLERİNİ TOPLUMA SUNDU

Orhan Erdal, dengbêj Canşah’ın dedesiyle ilgili çok sayıda kilam yaptığını belirterek, minnet borcunu ödemek amacıyla eserlerini toplayıp kaset olarak çıkardığını ifade etti. Orhan Erdal, şunları söyledi: “Özyıldız firması ve Ûsibê Seydo’nun torunu olarak, dengbêj Mihemedê Canşah’ı saygıyla anıyorum. Allah kendisini cennetiyle mükafatlandırsın. Şüphesiz oğlu Remzi ve torunu Kenan Aslan eserlerinin toplanmasında çok yardımcı oldular. Bu biçimde değerli Kürt halkına ulaşmış durumda. Kendilerine de teşekkür ediyoruz.”