OHAL’in ilanıyla birlikte birçok alanda hak gaspları artarken sanat alanındaki uygulamalar da benzer bir seyirde devam etti. 15 Temmuz Darbe girişimi ardından ilan edilen OHAL ile birlikte geçen yaklaşık bir yılda; KHK’lar ile işten atılan tiyatrocular, kapatılan tiyatrolar, kültür mekanları ve yasaklanan, iptal edilen birçok etkinlik oldu. Sanat Meclisi 2017’nin sadece Mayıs ayında yaşanan ‘Sanatta Hak İhlallerini bir rapor olarak yayınladı. Sadece bir ayda yine kitaplar suç olarak toplatılırken sansür de iş başındaydı. Tabii Kürtçe oyunlar ve etkinlikler yine sanatlarını icra edecek yer bulamadı. Faillerin yakalansa bile ceza almamasından güç alan kişiler Mayıs hatta Haziran’ın ilk günlerinde de heykellere saldırdı, bazen de polis heykeli tutukladı. İşte rapora göre sadece 1 ayda yaşananların bazıları şöyle:

BELGE YAYINLARININ 2000 KİTABINA EL KONULDU

Ragıp Zarakolu ile Ayşenur Zarakolu’nun kurduğu Belge Yayınları polis tarafından basıldı, 2 bin kitaba el konuldu. Kurulduğu günden beri birçok kez baskına uğrayıp kitapları hakkında dava açılan Belge Yayınları’nın baskın gerekçesi bu kez "DHKP-C" bağlantısı oldu. ‘Devletsiz Kürtler’ ve ‘Ölümden Zor Kararlar’ adlı kitaplar için toplatma kararı olduğunu söyleyen polisler, yayınevinde bulunan ve 1980’lerden, 1990’lardan kalma kitapları, toplatma kararı olmadığı halde alıp götürdü.

KÜRTÇE OYUNA SALON YOK

Van’da kayyum tarafından kapatılan Nûda Kültür Merkezi, KHK ile kapatılan Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) ve Feqiyê Teyran Kültür Merkezinin tiyatrocuları ile bağımsız tiyatrocuların bir araya gelerek kurduğu Nûpelda Tiyatro Grubunun Kürtçe oyunu için salon verilmedi. Van Devlet Tiyatrosu salonunda 2 kez “Mala Dînan” (Deliler Evi) adlı Kürtçe oyunu sahneleyen grup, 20 Mayıs günü yine aynı salonda 3’üncü kez sahneye çıkmaya hazırlanırken, önce “Oyun hakkında soruşturma var” ve ardından da “Salon için dilekçe geç verildi” gerekçesiyle salon verilmedi.

İzmir'de Roboski katliamının birinci yılında yapılan sokak anmasına katılan Yenikapı Tiyatrosu sanatçısı Abdulhakim Bağış'ı yargılayan mahkeme, oyuncuya 16 ay hapis cezası verdi. Abdülhakim Bağış, 8 Mayıs günü cezaevi önünde Gogol’ün “Palto” adlı kitabundan uyarlanan bir oyun sergileyince geceyi tek kişilik hücrede geçirmek zorunda kaldı. Bağış, gelen tepkilerin ardından denetimli olarak serbest bırakıldı.

BALE DERSİ YOK ÇÜNKÜ KRİZ VAR

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Selman Ada, tüm il müdürlüklerine ödenek kullanımında elektrik, su, doğalgaz, telefon, internet, temizlik hizmet alımı gibi zorunlu giderler dışında harcama yapmamaları, yılsonuna kadar yeni eser konulmaması, yeni turne yapılmaması talimatını verdi… Sebep olarak da kriz gösterildi. Ayrıca Ada, 8. Uluslararası İstanbul Opera Festivali’nde ‘La Boheme’ ve ‘Aida’ adlı eserlerin programdan çıkarıldığını duyururken, tasarruf amaçlı olarak müdürlükler arasında bale dersi vermek üzere personel görevlendirilmemesi uyarısında da bulundu.

Muğla Üniversitesi Tiyatro Topluluğu da sahneledikleri “Joko’nun Doğum Günü” adlı oyunda Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nin kendilerine sansür uyguladığını açıklayarak, sansüre tepki gösterdi.

HEYKELLER SALDIRIYA UĞRADI

Rapora girmese de Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’nın önünde açlık grevi yaptıkları Ankara Yüksel’deki İnsan Hakları Heykeli, polis bariyerlerince kapatılarak adeta tutuklandı.

Yine raporda yer almayan ve Haziran’ın ik günlerindeki bir başka heykel olayı da Bursa’da yaşandı. Bursa’nın Nülifer ilçesinde bulunan, Vietnamlı sanatçı Van Hoang Huynh tarafından yapılan “Özgür Olmak” isimli heykel, üçüncü kez saldırıya uğradı. Heykele daha önce siyah ve mavi boyalarla saldırılmıştı. Bu kez heykelin kafası koparıldı.

Nuriye Gülmen ve öğretmen Semih Özakça’nın tutuklanmasının ardından günlük 500 bin kişinin kullandığı sokakları kapatan valilik, güneş battıktan sonra ateş yakılmasını ve türkü söylenmesini de yasakladı.

Bir grup ülkücü, Makarios ile dönemin 'İngiliz Valisi' sandıkları heykeli kırdılar. Ülkücüler, Beylikdüzü Belediyesi tarafından yaptırılan Rauf Denktaş Anıtı’nda yer alan görselde bulunan Makarios heykeline kırmızı boya attı. Ancak ülkücülerin düzenlediği protestoda kırılan heykel Kıbrıs Valisi Sir Foot’a değil Kıbrıslı Türklerin lideri Dr. Fazıl Küçük’e aitti.

İstanbul Okmeydanı’nda sanatsal çalışmalar yapan İdil Kültür Merkezi 30 Mayıs 2017 günü sabah saatlerinde polisler tarafından basıldı. Kültür merkezinin içine giren polisler her yanı tahrip etti.

FESTİVALLER İPTAL EDİLDİ

Her yıl düzenlenen Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinin yılsonu sanat festivali bu yıl yapılamadı, OHAL gerekçesiyle yasaklandı. Benzeri bir olay Nisan ayında Kadıköy Anadolu Lisesi’nde 1999’dan bu yana düzenlenen Kalfest bahar festivalinde de yaşanmıştı. İlçe Milli Eğitim Müdürü, açıklama bekleyen öğrencilere bu geleneği doğru bulmadığını söyledi.

Sinop Valiliği de yaptığı yazılı açıklamayla 11-14 Mayıs 2017 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirilecek olan Sinop Tanıtım Günleri'ni iptal ettiğini duyurdu. Sanatçı Onur Akın ise, iptal kararının kendisiyle ilgili olduğunu söyledi.

KENDİ PROPAGANDA YAPIMLARINA BİLE PARA ÖDEMEDİLER

Erdoğan’ın iş adamlarına “OHAL yatırımcıların önünü kesmiyor. Grev bir suiistimal aracıdır” açıklaması sanat alanında da kendine yer buldu. AKP’nin neredeyse bir kolu haline gelen MHP’nin özel siparişle ve bizzat Devlet Bahçeli’nin de desteğiyle çekilen, 1980 darbesi sonrası ülkücülerin yaşadıklarını anlatan filmde, yaklaşık 100 set işçisine ücretleri ödenmedi, işçiler işi bıraktı, filmin çekimleri durdu.

Benzeri bir olay son dönemde neredeyse furya haline gelen “kahraman asker” dizilerinden birinin başına geldi. Sinema Televizyon Sendikasına bağlı üyelerden oluşan Yardımcı Yönetmen ve 2. Yönetmenler Topluluğu, FOX TV'de yayınlanan ve yapımcılığını Limon Yapım'ın üstlendiği 'Savaşçı' dizisini boykot etme kararı aldıklarını duyurdu. Topluluk, kararın gerekçesini haksız işten çıkarmalar, uzun çalışma saatleri, ödeme problemleri, uzlaşıdan yoksun tavırlar ve 'sendikayı tanımıyoruz' anlayışı olarak açıkladı.