İspanya iç savaşı sırasında her iki taraftan 34 bin kişinin gömüldüğü mezarlıktan ilk etapta 128 kişinin cenazesi çıkarılacak.

Cuelgamuros Vadisi'ndeki kazılar, buraya defnedilenlerden bazılarının ailelerinin sevdiklerinin onurlu bir şekilde defnedilmesi için neredeyse yirmi yıl boyunca sürdürdükleri mücadelenin ardından gerçekleşti.

İspanya'nın başkentinin 40 mil dışındaki bazilika, kısmen zorunlu işçi olarak kullanılan siyasi mahkumlar tarafından inşa edilmiş ve görünüşte 1936-39 çatışmalarında öldürülenlerin anısına adanmıştır.

Ancak bazilikanın 150 metrelik haçının altındaki mezarlardan sadece ikisi işaretlenmişti: Franco ve faşist Falangist partinin kurucusu Primo de Rivera'nın mezarları. Franco'nun naaşı 2019 yılında İspanya'nın Sosyalist hükümeti tarafından alandan çıkarıldı; Primo de Rivera'nın kalıntıları ise iki ay önce mezardan çıkarılarak yeniden yerleştirildi.

Alanda halen, savaş sonrası barışı sağlamak amacıyla İspanya'nın dört bir yanındaki mezarlıklardan çıkarılan ve çoğu zaman ailelerinin izni olmaksızın kiliseye gömülen cumhuriyetçi ve milliyetçi 33 bin 800 kişinin cenazesi bulunuyor.

İspanyol medyasında yer alan haberlere göre, adli tıp uzmanları, arkeologlar, diş hekimleri ve genetikçilerden oluşan bir ekip, Pazartesi günü başlayacak çalışmalarda kalıntıları analiz etmek ve kimliklerini belirlemek üzere bazilika içinde bir laboratuvar kurdu.

Projeyi denetleyen adli antropolog Francisco Etxeberria, kalıntıların kurtarılmasını "gerçekten olağanüstü bir zorluk" olarak tanımladı.

Her ne kadar 21 bin kadar cenaze ceset ailelerin bilgisi ve izni dahilinde oraya götürülmüş ve milliyetçi tarafa ait olanlar ad ve soyadlarıyla etiketlenmiş olsa da, geri kalanlar sadece kaç cenaze içerdikleri ve hangi kasabadan geldikleri belirtilen kutularda bölgeye getirildi.

Anıt mezarın mahzenlerinin zeminine ve duvarlarına onlarca yıldır sızan su, kutuların çoğunu tahrip etmiş ve kemikleri birbirine karıştırmış durumda.

Titizlikle planlanan kazılar, İspanya'nın iç savaş ve ardından gelen diktatörlüğün kurbanlarına "adalet, tazminat ve haysiyet" getirmek için bir tarihi hafıza yasasını kabul etmesinden sekiz ay sonra gerçekleşti.