İçişleri Bakanlığı’na göre 56 milyon kayıtlı seçmenden 41.2 milyonu sandık başına gitti. Katılım oranı yüzde 73 olarak açıklandı. 

Bakanlığın açıkladığı sonuçlara göre Ruhani’nin oyların yüzde 57’ini aldı ve rakibi İbrahim Reisi’ye geniş bir fark atarak ilk turda Cumhurbaşkanı oldu. Reisi'nin oyları yüzde 38'de kaldı. 

Fars haber ajansına göre Ruhani oyların yaklaşık 23 milyonunu elde etti. Reisi’nin oyları 15 milyon sınırlarında kaldı. Diğer iki adayın kazanma şansı görünmüyordu. Sonuçlara göre Mustafa Mir Selim oyların 45 bin 500’den biraz fazlasını, Mustafa Haşimataba ise 21 binini aldı.

SEÇİM İHLALLERİ

Seçimlerde ihlaller yaşandığında dair bilgiler de var. Reisi yanlılar daha oy işleminin başında, ihlal yaşandığı tepkisinde bulundu. Doğu Kürdistan’da da çok sayıda ihlal tespit edildi. ANF’nin edindiği bilgilere Meriwan kentinde il meclisine aday olan 4 İtlahat (İran istihbarat servisi) üyesi yüz milyon tümen karşılığında 6 seçim sandığını satın aldı. Tahran plakalı araçlarla seçmen taşındığını belirten bir sandık görevlisi, Meriwan kütüğüne kayıtlı olmayan kişilere oy kullandırtıldığını söyledi.  Doğu Kürdistan’ın Urmiye kentinde de hileler yapıldığı bildiriliyor.

SEÇİM İKİ KİŞİ ARASINDA GEÇTİ

Yarış başından beri Ruhani ile “muhafazakar” olarak sınıflandırılan rakibi Reisi arasında yaşanıyor. Batılı medya, Ruhani’nin zaferini “yurtdışına açılım politikası ve ülke içinde ölçülü liberalizmine” bağlıyor. Ruhani hiçbir toplumsal olarak muhafazakar seçmenden bağını koparmazken, diğer siyasi eğilimlerden oy almak için de kampanya sırasında çeşitli mesajlar verdi. Muhafazakar olarak tanımlanan adaylar, seçim kampanyası boyunca ülkenin içinde bulunduğu yoksulluk üzerinde popülist bir propaganda geliştirmeye çalıştı. Ancak sonuçları değiştiremedi.

Bir Cumhurbaşkanı ancak iki kez üst üste bu görevi yürütebiliyor. 68 yaşındaki Ruhani ikinci kez Cumhurbaşkanlığına talip olmuştu. Cumhurbaşkanlığı dört yıllığına seçiliyor. Ruhani 2013’teki seçimlerde oyların yüzde 50.7’sini alarak seçilmişti.

ULTRA MUHAFAZAKARLAR BUNDAN SONRA NE YAPACAK?

56 yaşındaki muhafazakar İbrahim Reisi, dini lider Ali Hamaney’e yakın bir isim olarak dikkat çekiyor. Hamaney Temmuz’da 78 yaşına girecek. Reisi’nin adı Hamaney’in yerine geçecek kişi olarak da ifade ediliyor. Ancak seçimlerde Reisi’nin yenilgisinin dini lider açısından nasıl bir sonuç yaratacağı henüz bilinmiyor.

Ruhani’nin kazanması, rejimin siyasi ve toplumsal alanda yaşadığı krizleri çözmeye yetmeyecek gibi görünüyor. Le Monde gazetesine konuşan hükümete yakın “reformcu” bir analist olan Ferşad Gorbanpur, “Bu bölünmeler hazmedilmeyecek. Ultra muhafazakarlar, yönettikleri atanmış kurumlar vasıtasıyla Ruhani’ye saldıracaklar. Adli kurumla onu zayıflatmaya, ekonomik reformlarını sınırlandırma, basına saldırmaya ve kültürü sansürlemeye çalışacaklar” diyor.

Ruhani, seçim kampanyası sırasında nükleer ile bağlantılı olmayan yaptırımların kaldırılmasını da müzakere etme sözü verdi. Ancak bunun için ABD’nin yeni Başkanı Donald Trump yönetimi ile bir iletişim kanalı bulması gerekecek. Trump, 2015’teki nükleer anlaşmayı bugüne kadar ki en kötü anlaşma olarak tanımlayıp reddediyor. Ancak buna rağmen şu ana kadar anlaşmaya bağlı kaldı.

NÜKLEER ANLAŞMANIN GİZLEDİĞİ TOPLUMSAL GERÇEKLER…

Dışarı ile nükleer konuda yapılan anlaşma ve çıkar ortaklıkları nedeniyle Batı cephesi, İran içerisindeki insan hakları ihlalleri ile ilgili görünmüyor. Nükleer anlaşmanın, içerdeki toplumsal yaşamın iyileştirilmesine ciddi bir katkısı olmadı. Baskılar sürüyor, idam uygulamaları Ruhani döneminde 3 bini aştı. İşsizlik resmi rakamlara göre gençler arasında yüzde 30’a ulaştı. Gerçek rakamların daha yüksek olduğu sanılıyor. Bununla birlikte derin bir yoksulluk var, fabrikalar kapanıyor, işçiler ücretlerini alamıyor. Bazı bölgelerde su sıkıntısı yaşanıyor. Etnik ve dini yapıların meşru talepleri hiçbir şekilde kabul edilmiyor. Bunları başında Kürtler geliyor.

REJİM KRİZİ DERİNLEŞECEK Mİ?

Rejim muhalifleri, “bu seçim maskarasının kurtlar arasında bir savaşa dönüştüğüne” dikkat çekiyor. Muhaliflere göre İran rejimi kendi içinde bölünmüş ve zayıflamış bir durumda. Bu cephede, Ruhani’nin seçilmesiyle krizin ve iktidar savaşının ağırlaşacağı yorumu yapılıyor. Halkın Mücahitleri’nin siyasi vitrini İran Direnişi  Ulusal Konseyi Başkanı Meryem Racawi, rejimin tepesinde başlayan krizin dini liderin çöküşüne kadar gideceğini düşünüyor. Kürt partileri ve İranlı muhalifler seçimleri boykot etmişti.

Doğu Kürdistan Özgür ve Demokratik Toplum Kongresi (KODAR), Doğu Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK), Doğu Kürdistan Özgür Kadın Topluluğu (KJAR) ve Doğu Kürdistan Gençlik Topluluğu (KCR) 12 Mayıs’ta yaptıkları ortak bir açıklama ile seçimleri boykot çağrısı yapmıştı. Kürt örgütler, İran seçimlerini şöyle özetlemişti: “Amaç dışarıya karşı demokrasicilik oynamak, topluma karşı da gövde gösterisi yapmaktır. Bu da İran'daki seçimleri karmakarışık bir oyuna çeviriyor, ki bu oyunda iktidar ve iktidara hizmet eden sahte muhalefet başrol oyuncularıdır.”