Kürtçe Dilinin Kürdistan toplumu içerisinde yaygınlaşarak bir bayram olarak kutlanmasının Celadet Bedirxan, Ehmedê Xanê, Meleyê Cizirî vb. bir çok kimsenin hayalleri gerçekleşmiş olduğunu ifade eden Cizirê Kantonu Eğitim Konseyi Eşbaşkanları Semira Heci Ali ve Mihemed Salih Evdo, ”Bugün Rojava’da dil ve kültürün gelişmesi Kürt gençlerinin emeği ve kanı olmadan kazanılması mümkün değildi” tespinde bulundu.

Bu çalışmaların yaşam dair etkileri çok olumlu olduğunu düşünüyorum. Rejim ve egemen güçlerin halklar arasında koymuş olduğu parçalanmışlık giderek ortadan kaldırılıyor. Gün be gün halkların birbirlerine karşı güvenleri gelişiyor ve yakınlaşıyorlar

2015-16 eğitim yılında başladıkları anadilde eğitimde büyük mesafe kaydettiklerini ve gelişen yargıların tamamen yok olduğuna dikkat çeken Cizirê Kantonu Eğitim Konseyi Eşbaşkanları Semira Heci Ali ve Mihemed Salih Evdo, Kürtçe anadil bayramı ve Rojava’da başlattıkları ana dil eğitimin geldiği aşamayı ANF’ye değerlendirdi.

DEVRİM SÜRECİ İLE DİL EĞİTİMLERİ BAŞLADI

Kürt dil bayramı aynı zamanda sizinde ana dil eğitiminin bir yılını tamamlandığı sürece denk geliyor. Ana dil eğitimin geldiği düzey nedir?

Semire Heci Ali: Rojava devrimi kadın ve toplumsal alanda nasıl ki bir devrimi yarattıysa, aynı şekilde dilde de devrimi başlattığını söyleyebiliriz. Bu yıl başlattığımız anadil eğitimi devrim sürecinin oluşturduğu zemin üzerinde oluştu. Devrim ilk süreçlerinde küçük de olsa Kürtçe Eğitim okulları açarak ilk adımlarını atmaya başlamıştı. 11 Kasım 2012 tarihinde de okullarda resmi olarak Kürtçe eğitimi verilmeye başlandı. Demokratik Özerk Yönetim ilanı ile birlikte de Eğitim Konseyi oluşturuldu ve sonrasında da anadil eğitimi çalışmalarının hazırlıklarına başlandı.

İlk yıl birinci sınıflara anadil eğitimi bir geçiş aşamasını oluşturuyordu. Bundan sonra da 2015-16 eğitim yılı için hazırlanan eğitim materyaller ile anadilde eğitim verilmeye başlandı. Uzman kadrolar ve Maxmur Eğitim Komitelerinin yardımı ile eğitim meteryallerini hazırladık.

İlk olmasından kaynaklı zorluklar ile karşılaştınız?

Anadil eğitiminin okullarda resmi olarak verilmesinden kaynaklı ilk etapta sorunlar ve eksiklikler de çıktı. İlk olmasından kaynaklı toplumun kaygıları da vardı. Ancak şimdi ilk sınıflarda öğrencilerin sayısı daha azdı, ikinci sınıfta ise 9 bin 843 öğrenci eğitimlerini başarılı bir şekilde yürüttü. Cizirê Kanton’unda toplam 561 okul eğitimlerini tamamlıyor. Bu sayı halkın kaygılarının nasıl giderildiğinin de gösteriyor.

Öğretmenler ilk aşamada yeni olmalarından dolayı biraz zorlandılar. Ama biz kendi kendimizi eğiterek öğrencilerimizi eğitmeyi esas aldık. Öğretmen arkadaşlar öğleden önçe eğitim verdiler, öğleden sonrasındaysa akademilerde kendilerini eğittiler.

Biz eğitimi salt okullarda verdiğimiz derslerle ele almıyoruz. Toplumu anadil eğitimene dahil etmek için çeşitli toplantılar yaparak, kaygılarını gidermeye çalıştık. Bu iletişim ve çocukların okulda aldığı kültürü, örneğin bir resmini bir yazısını aileye taşıması ve paylaşması önemli oranda bir değişimi de yarattı.

İLK PROGRAMIMIZ ÜÇ DİL ÜZERİNE GELİŞTİ

Anadil eğitimini sadece okullala sınırlı tutmadınız, demokratik özerk yönetim içinde de resmi dil olarak işlerlik kazandı. Atmış olduğuz bu adım toplum içinde nasıl karşılandı ve diğer halklar kendi dillerini nasıl kulanıyor?

Mihemed Salih Evdo: Demokratik özerk yönetim ilanından sonra ilk adım olarak kitap komitesini kurduk. Bu komiteyi oluşturmadan işlerimizin yürümeyeceğini anladık. Dirbesiyê şehrinde oluşturduğumuz bu komite kapalı bir mekanda çalışmalarını yürüttü. Bu arkadaşlar hem daha geniş bir komitenin zemini oluşturdu, hem de eğitimin oluşması için bir çok çalışma yürüttü.

İlk süreçten itibaren programımızda Cizire Kantonunda yaygın olan üç dil Kürtçe, Arapça ve Suryanice dillerini geliştirme hedefimiz vardı. Bu amaçla, kitapları hazırlayan Komite üç alt komite oluşturdu. Bu komitelerin biri Kürtçe dili, diğeri Arapça ve üçüncüsü ise de Suryani dili üzerinde çalışma yürüttü.

Önümüzdeki yıl üç dili de okullarda eğitim dili olarak vermeye başlayacağız. İlk okulun birinci sınıfından altınca sınıfına kadar eğitim dilleri olarak vereceğiz. Kitap ve meteryalleri hazırlayan komitelerimiz önemli bir adımı atmıştır.

Kürtçe dil eğitim programı hazırlınmış bulunuyor. Kitap haline gelmesi için yayınevine verdik. Arapça ise son aşamasındadır, Suryani dili üzerine de çalışmalar devam ediyor. Demokratkik özerk yönetim, toplumsal sözleşmesinde, “Cizirê Kantonunda üç resmi (Kürtçe, Arapça ve Suryanice) dil vardır” der. Eğitim konseyi olarak her üç dil üzerine de çalışıyoruz. Üç dili de gözetiyoruz. Kürtçe dil eğitimlerini verecek olan akademilerinin yanında bir de Suryani dil eğitimini verecek bir akademi de açtık.

Toplumun inşasında bu akademilerin rolu nedir?

Semire Heci Ali: Sadece dil eğitimi alanında değil, bilimsel alanda da önemli gelişmlere zemin sunacak, toplumun varlığını geliştirmesinde etkili olacaktır. Toplumun yönetime katılması ile Rojava’da demokratik bir sistem kuruluyor. İki gün önce Birleşmiş Milletlerin Şam temsilcisi buraya gelmişti. Til Hemis alanına gidip gelmişlerdi. Dönüşlerinde “bunlar Kürt ama Araplara ne kadar değer veriyorlar” diyerek memnuniyetini dile getirdi. Şimdi Süryani Akademilerine gidilirse ve orada Süryani dilini verecek eğitmenlerin hazırlanması şüphesiz Süryani toplumu da bunu görüyor ve olumlu bir etkide bulunuyor.

EĞİTİM ALANINDAKİ FAALİYETLERİN YÜZDE 98’İNİ KADINLAR YÜRÜTÜYOR

Demokratik özerk yönetim çalışmalarında da kadın etkili bir konuma sahip. Kadının eğitim alanına aktif katılması yaşam alanlarına yansımaları nasıl?

Kadın yaşamı ve kültürel değerleri kucaklayan bir yapıya sahiptir. Egemen sistem kadın etrafında örgütlenen kominal yaşamı dağıtmaya çalıştı. Ama yine de kadın özgürlüğünü elde etmek için bir mücadele verdi. Şimdi Kürdistan’da kadın Önder Apo’nun demokratik ulus ve kadın özgürlük felsefesi ile yeniden kendisini yaratıyor. Kadın özgürlük yolunu ve kimliğini bulması için mücadelesini veriyor. Eğitimlerde kadın kendisini var etti. Kadının cevherinde olan yeni bir dirilişi gerçekleştirdi. Bu noktada dil eğitimi için öğretmenler istenince daha çok kadınlar geliyordu. Şimdiye kadar eğitim çalışmalarının yüzde 98’ini kadınlar yürütüyor.

Bu eğitimin daha verimli ve yaşamsal alana pozitif dönmesini sağlıyor. Çünkü çocuğu ilk eğiten evdeki kadındır. Öğretmeni de kadın olunca sistemin ortaya çıkarmaya çalıştığı kişiliğin tersine daha karakterli ve toplumsal yönü ağır basan bir şekilde yansımalarını buluyor. Sistemin toplumu getirmiş olduğu aşamadan çıkarmak için kadınlara özgü bir akademi de açtık. Bu akademi aracılığı ile hem öğretmenlerin yetiştirilmesi sağlanacak, hem de sistemin çürütmeye çalıştığı konumdan da çıkarılarak, ahlaki ve politik topluma ulaştırmaya hizmet edecektir.

ARAPÇA DİL İÇİN İKİ AKADEMİ ÇALIŞMAMIZ VAR

Eğitim yılının başında kimi itirazlar, karalamalar olsa da süreçle birlikte bunların dağıldığını ve pozitif yansımalarının geliştiğini görebildik. Anadil eğitimi hangi aşamada ve toplumun genel yaklaşımı nasıl?

Mihemed Salih Evdo:  Geçmişte sistemin parçalayan ve halkları birbirene düşüren yaklaşımlarından dolayı Demokratik özerklik ilanının ilk süreçlerinde de Rojava halklarında kimi kaygılar oluşmuştu. Ancak süreçle birlikte özellikle Cizirê Kantonun’daki halklar ortak fotoğrafın içine girerek ortak tarihin gelişmesine hizmet eden adımların atıldığına tanıklık ettik. Örnek olması açısından belirtiyorum, şimdi bizim Arapça dil eğitimi vermek için iki Akademiyi açma çalışmamız vardır. Til Koçer ki, tamamı Arap toplumundan oluşuyor, 4 yüz küsür kişi Arap dilinin eğitmenliğinde görev almak için isimlerini yazdırdı. Yine Zergan’de 4 yüzden fazla kişi Arapça dil öğretmeni olmak için kayıt yaptı.

Bana göre çalışma ve atılan adımlar içinde güven oluşturuluyor. Bu çalışmalar içinde Arap ve Süryani halkları atılan adımların olumlu olduğunu gördükleri için şimdi Demokratik Federal sisteme destek veriyorlar. Eğer şimdi Federal sistem için Arap, Kürt ve Süryani demeden halklar çalışıyorsa aldıkları güvenin bir sonucu ve Demokratik Özerk Yönetimin sadece Kürtler için hizmet vermediklerine inandıklarının göstergesi olarak değerlendirmek gerekir.

ROJAVA’NIN GÜCÜ HALKLARIN BİRLİKTELİĞİNDEN GEÇİYOR

Cizirê halklarının kendi dillerinde eğitimlerini vermeleri bizim için çok kutsal bir adımdır. Suriye Rejiminin yaptığı gibi değil, Arap halkının kendi dillerinde eğitimlerini almaları için bir sistem oluşturduk ve her türlü imkanı da kendilerine sunduk. Bu onlarda da çok büyük bir güvene sebep olmaktadır. Eğitim kitaplarını hazırlayan Komitenin Kürt, Arap ve Süryani üyeleri aynı alanda ortaklaşarak, bir çalışma ve bir yaşam içindedirler. Bu çalışmayı yapanlar ortak bir ruh ve güvenle çalışıyorlar.

Bu ortak çalışma ve yaşamın halkların ortak geleceğine nasıl bir etkisi olacak?

Bu çalışmaların yaşam dair etkileri çok olumlu olduğunu düşünüyorum. Rejim ve egemen güçlerin halklar arasında koymuş olduğu parçalanmışlık giderek ortadan kaldırılıyor. Gün be gün halkların birbirlerine karşı güvenleri gelişiyor ve yakınlaşıyorlar. Daha güvenli ve güzel bir ülke yaratılıyor. Biz bu gelişmelerin tümünü olumlu karşılıyoruz. Bir Kürt olarak halkımın geleceği çok önemli, ama aynı gerekçe ile birlikte yaşadığımız halkların da ortak geleceği büyük bir önem taşıyor. Çünkü biz ortak bir gelecek kuruyoruz. Eğer hakları yakınlaştıramıyorsak, başarılı değiliz demektir. Rojava’nın gücü halkların birlikteliğinden geçiyor.

‘KADIN DİLİ VE KÜLTÜRÜ İLE KENDİSİNİ ÖRGÜTLEMELİ’

Yaşamın temelinde dil ve kültürün gelişimi ile bağlantılı olduğu vurgulandı, gelecek açısından dil ve özellikle anadil kültürünün gelişmesi için topluma çağrınız nedir?

Semire Heci Ali: Kadın kendisini egemen sistemin kendisene biçmiş olduğu sistemden kurtulması gerekir. Kadınlara çağrım kendilerini eğitmeli, örgütlemeli ve bilinçlendirmedir. Önder Apo “kadın karar sahibi ise iradeli olabilir” der. Kadının kendisini karar sahibi olabilecek bir düzeye getirmesi gerekir. Rojava devrimi ile birlikte kadın büyük bir devrimsel gelişme sağladı. Ancak toplum olarak kadın halen eski geleneksel ölçülerden kendisini arındırmış değildir. Özgürlüğünü elde etmek için mücadele etmelidir.

Dil Komitesi toplum için büyük bir alt yapı sunuyor. Toplumumuz eğitimsiz kalmamalıdır. Okullar Kürtçe eğitim yerleridir. Hem kadın, hem de toplum olarak dilimizi, kültürümüzü geliştirdiğimiz oranda geleceğimizi inşa edebiliriz.