İnsanlığı ortak mirası olarak kabul edilen Suriye’deki tarihi eserler iç savaşta yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.

UNESCO bu ülkede bulunan 6 tarihi yapının iç savaş nedeniyle yok olma tehdidi altında olduğunu duyurdu. UNESCO Dünya Mirası listesindeki Halep Antik Kenti, Bosra Antik Kenti, Şam Antik Kenti, Crac des Chevaliers ve Qal’at Salah El-Din kaleleri ile “Çölün Gelini” lakaplı antik şehir Palmira’nın roket, tank ve hafif silahlar nedeniyle ağır hasar gördüğünü belirtiyor.  

Suriye’de halen önemli 10 bin tarihi eserin varlığı kayıt altında alınmış durumda. Suriye iç savaşı bazı tarihi yapıların tamimiyle yok olmasına yol açarken bazılarında ciddi hasar meydana geldi. Bunların içinde bulunan Şam ve Halep antik kentleri ve diğer bazı eserler yer alıyor. Bu tarihi yapılar hakkındaki bilgiler M.Ö. 3000 yıllarına dayanıyor.  Sözkonusu kentlerdeki köşkler ve camiler de Ortadoğu kültürünün yakın dönemini yansıtıyor.

Başkent Şam'ın 120 km güneyindeki Busra şehri, Antik Roma amfi tiyatrosu tehdit altındaki diğer bir yer.  İyi korunmuş ve geniş kapasiteli Roma dönemine ait amfi tiyatro ve bu tiyatronun hasar görmemesi için etrafına Selahaddin Eyyubi tarafından yaptırılan kale, şehirdeki en önemli tarihi eserler arasında yerini alıyor. Bölgedeki volkanik kayalarla inşa edilen antik şehir ve tiyatro UNESCO Dünya Miras Listesi'nde bulunuyor.   

Fırat'ın 120 km güneybatısında bir vaha üzerinde kurulan ve Suriye çölünün ticari kervanlarının geçiş bölgesinde bulunan, ancak vaha olması sebebiyle "Çölün Gelini" adını alan Palmira antik şehrinin duvarlarında mermi izlerine rastlandı.

İç savaşın her iki tarafı da kazanmak için tarihi eserlere zarar vermekten kaçınmıyor. Örneğin Halep’te 1665’te Sultan Murat Calabi tarafından inşa edilen; antik Yunan, Roma, Bizans ve erken İslam dönemlerinden kalma eserlerin bulunduğu müzesi hava saldırısında zarar gördü. Amerikan dergisi TIME isyancıların yağmalanan tarihi eserleri silahlarla takas ettiklerini duyurmuştu.

UNESCO Genel Müdürü İrina Bokova geçtiğimiz günlerde bir açıklama yaparak dünya kültür mirasını koruma çağrısında bulundu. Bakova tüm taraflardan bu ülkede bulunan insanlığını ortak kültür miraslarını korumak için tedbir almalarını istedi.  

UNESCO’nun Dünya Tarihi Eserler Komitesi üyesi Kerim Hendili özellikle Halep’te bulunan eserlerin yağmalandığını belirterek 14. yüzyıldan kalma tarihi El Medine Çarşısı’nın savaş ve yangında tahrip edildiğini ve ünlü Emevi Camii minaresinin yok olduğunu hatırlattı. Hendili, tüm tarihi eserlerin çatışma ve bombalamalarla yok almadığına işaret ederken, bir kısmının yağmacılar tarafından yasadışı yollarla ülke dışına çıkarıldığını söyledi.

UNESCO bu yıl gerçekleştirdiği iki ayrı toplantıda tarihi eserler kaçakçılığı ile mücadelede alınacak önlemler konusunda bazı anlaşmalar yapmıştı. Ancak bunların Suriye’ye iç savaşında ortaya çıkan yağmalama olaylarını durdurmayacağından endişe ediliyor.