Bir yıldır sokakları talan edilen ve binlerce yılın mirası tarihi yapıların molozlarının çıkarıldığı Amed’in Sur ilçesindeki “sokağa çıkma yasağı” birinci yılını doldurdu. 103 gün süren ağır saldırılarda yerle bir edilen Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş mahallelerine kimsenin girmesine izin verilmiyor. Ağır yıkım nedeniyle zaten söz konusu mahalleler dümdüz edilip enkaz dahi kaldırıldı. Tanınmaz haldeki mahallelerde evi bulunan halk ise çaresiz biçimde yasağın kaldırılmasını ve son kez de olsa burayı görmek istiyor. Kendine özgü mimarisi ile görenleri kendine hayran bırakan Sur şimdi sadece fotoğraflarda bir de Fesih Gündoğar adlı Büyükşehir Belediyesi çalışanının 21 yıllık uğraşısı ile yaptığı devasa makette yaşıyor. İlçeyi çepeçevre saran surların ve tüm yapıların ayrıntılı biçimde tek tek taşların oyulması ile yapılan maket, Mardinkapı’ya yakın bir noktada Büyükşehir Belediyesi’nce tahsis edilen özel bölmede tutuluyor. 
 
Surları, camileri, kiliseleri, evleri, cadde ve sokaklarıyla Suriçi’nin bire bir kopyası olan maket, bir yıldır evlerinden uzak olan ilçe sakinlerinin uğrak mekanı olmuş durumda. Gün içerisinde buraya gelen yurttaşlar, şimdi dümdüz edilen evlerinin bulunduğu noktaları, anılarının geçtiği sokakları parmaklarıyla gösteriyor. Gün boyu genç yaşlı birçok kişi, belediye tarafından fanusun yakına bırakılan banklarda oturarak, saatlerce Sur maketini izlemeye dalıyor. Maketin yanında tanışan aileler, koyu bir sohbete dalarak, birbirlerine Sur içindeki evlerini anlatıyor. 
 
EVİNİ MAKETTE ARIYOR 
 
Yasağın sürdüğü Fatihpaşa Mahallesi’nde evi bulunan Fahriye Aslan da neredeyse her gün fanusun içinde bulunan Sur maketine bakmaya geliyor. Bazen Sur’a bakmaya gelenlere neyin nerede olduğunu gösteriyor, bazen de tek başına oturup evinin bulunduğu yere bakıyor. “Acaba eskisi gibi olacak mı? Evimizi bir daha görebilecek miyiz?” diye soran Aslan, heyecanla maket üzerinden mahallede yaşadığı anıları anlatıyor: “Evde canım sıkılınca evimizin bulunduğu kiliseye giderdim. Sürekli turistler oraya gelirdi. Tarihi yerleri onlara göstermek için rehberlik ederdim. Bir gün yine onlara Sur’u gezdiriyordum. Her seferinde farklı sokaklarda gidiyor ve ben bile daha önce gitmediğim yerleri keşfediyordum. Haz ve heyecan alıyordum gezerken. Sonra o gün yere düştüm ve ayağımı kırdım. O gün küfür etmiştim taş yapılara. Şimdi diyorum keşke ağzım kırılsa da küfür etmeseydim.”
 
‘UNUTMAYACAĞIZ’
 
Lise öğrencisi 17 yaşındaki Serhat Doğan da Sur maketine bakmaya gelenlerden. Evini ablukanın olduğu Hasırlı Mahallesi’nde bulunan Doğan, arkadaşlarıyla birlikte gelip Sur’a baktığını söylüyor. Bazen Sur’da evlerini bulma üzerine iddiaya giriyorlar. Sur’un her sokağını iyi bildiğini söyleyen Doğan, “Devlet bize iki odalı evimizi bile çok gördü. Bugün elimiz kolumuz bağlı, ama yarın bizim de dönemimiz başlayacak. Bu yaşananları, bize yaşatılanları unutmayacağız” diyor.