İnsan Hakları Derneği (İHD), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Med Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Covid-19 Hapishane İzleme Haftalık Bülteni’nin 5’incisini yayımladı.

TEMEL SORUNLAR

Cezaevlerine yapılan ziyaret, tutsatlardan gelen mektup ve fakslar ile tutsak yakınlarının anlatımlarıyla hazırlandığı vurgulanan bültende, Türkiye cezaevlerinde yaşanan temel sorunlar şöyle ifade edildi:

* Koğuş ve koridorlar düzenli olarak temizlenmemektedir. Temizlik ürünlerine (sabun, çamaşır suyu vb.) kantin üzerinden yüksek ücretle ulaşılabilmektedir. Aynı zamanda hücre ve koğuşların durumu da sağlıklı yaşam sürdürmeye elverişli değildir.

* Spor ve sohbet gibi ortak alan etkinliklere Covid-19 önlemleri gerekçesiyle kısıtlama getiren hapishaneler mevcuttur.

* Maske ve eldiven dağıtımı ülke genelinde hiçbir hapishanede düzenli olarak sağlanamamıştır. Virüs önlemleri kapsamında havalandırmaya kısıtlama getiren hapishaneler mevcuttur."

DİĞER SORUNLAR

Bültende “diğer sorunlar” başlığı altında ise çeşitli cezaevlerinde yaşanan sorunlar belirtildi. Buca Kırıklar 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde hastane sevklerinin durdurulduğu kaydedilen bültende, “Silivri 7 Nolu ve 8 Nolu L Tipi Hapishanelerinde 7 kişilik koğuşlarda 39 veya 43 kişi kalmaktadır ancak bir koğuşta 2 tuvalet 2 banyo bulunmaktadır. Korona pozitif çıkan vakalar hastanede değil, hapishane içinde karantina odalarında Katarin, Andorex ve Mucovıt ilaçları ile tedavi edilmektedir. Korona pozitif çıkanlar ile kronik rahatsızlığı olan ya da 60 yaş üstü olan mahpuslar aynı koğuşta kalmaktadır. Kantinler kapatılmış ve yeterli yiyecek verilmemektedir. Mahpusların Covid-19 testi yapılması için verdikleri dilekçelere cevap verilmemektedir” ifade edildi.

İHLALLER HAD SAFHADA

Van Yüksek Güvenlikli ve F Tipi Kapalı Cezaevi’nde berber ihtiyacının karşılanmadığı ve tutsaklara tıraş makinesi verilmediği için saçlarını kazıtmak zorunda kaldıkları aktarılan bültende, “Van F Tipi ve T Tipi Kapalı hapishanelerinde haftalık telefon görüşmesi sonrası mahpuslara ince arama yapılmaktadır. Van T Tipi Kapalı Hapishanesi’nde 20 kişilik koğuşlarda 27 kişi kalmaktadır ve mahpuslar yerde yatmaktadır. Kayseri Bünyan Kadın Kapalı Hapishanesi’nde kişi başı ekmek sayısı 2’den 1’e düşürülmüştür. Korona belirtileri gösteren mahpusların hastaneye sevki yapılmamıştır. Kelepçeli olarak muayeneyi reddeden bir mahpusu doktor muayene etmemiş ayrıca mahpus hakkında disiplin soruşturması açılmıştır. Çölyak hastalığı bulunan bir mahpusa glütensiz besin verilmemektedir. Ayrıca bazı infaz koruma memurlarının koğuşlara ve arama yapılan özel odaya kamera ile girdiği ve mahpusların görüntüsünü aldığı öğrenilmiştir” denildi

Kırşehir E Tipi Kapalı Cezaevi’nde ise sayımın askeri nizamda ve mahpusların onurlarını rencide edici tarzda gerçekleştirildiği kaydedilen bültende, cezaevinde yaşanan sorunlara ilişkin şunlar kaydedildi: “7 Mayıs tarihinde koğuşa sayım için gelindiğinde, avluya çıkarılıp askeri düzenden sayım yapılmasının istendiği, kendilerini bu uygulamayı kabul etmemeleri üzerine koğuşa onlarca infaz koruma memurunun daha geldiği ve koğuşta bulunan 14 kişiyi de zorla koğuştan çıkardıkları, bu sırada bazı mahpuslara ters kelepçe takıldığı, tehdit ve hakarete maruz kaldıkları, koğuştan çıkarılanlardan 5 kişinin müşahede odalarına, 4 kişinin ise koronavirüs karantina odası olarak kullanılan odaya alındığı, 7 Mayıs tarihinden itibaren müşahede odasına alınan mahpuslara günde sadece yarım saat soğuk su, haftada bir kez yarım saat sıcak su verildiği, bu sebeple temizlik vb. ihtiyaçlarını gideremedikleri, karantina odasına alınan 4 mahpusa her gün sayım için askeri sayım dayatmasında bulunulduğu, kabul etmedikleri için, zorla sürüklenerek avluya götürüldükleri ve burada zorla sayım alındığı, bu esnada hakaret ve tehdit edildikleri öğrenilmiştir. Kırşehir İnfaz Savcılığı ve Kırşehir Barosu ile bu hususta savunuculuk görüşmeleri gerçekleştirilmiş ve mahpusların uğradığı işkence ve kötü muameleler aktarılmıştır.”

HASTA TUTSAKLAR

Hasta tutsakların durumuna ilişkin de bilgilerin yer aldığı bültende, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan kalp ve epilepsi hastası Selami Keleş’in tanısı konulmayan bir hastalıktan dolayı aşırı kilo kaybı yaşadığı ve sık sık epilepsi nöbeti geçirmesinden dolayı ihtiyaçlarını kendi karşılayamadığına dikkat çekildi. Maraş Türkoğlu 2 Nolu L Tipi Cezaevi’nde bulunan kalp hastası Abdulsamet Durak’ın kalp krizi geçirdiği ve anjiyo olduğu aktarılan bültende, “Düzce T Tipi Kapalı Hapishanesi’nde kalan Aysun Şahin, MS, Eklem romatizması, kalp ritim bozukluğu hastalığı var ve doğuştan eklem ve kalça çıkıklığı mevcut ve yüzde 48 engelli raporu vardır. Felç olma ihtimali çok yüksek olan mahpus ihtiyaçlarını başkalarının yardımı ile görüyor. Manisa Akhisar T Tipi Kapalı Hapishanesi’nde kalan Hüseyin Sarı, Kalp, Parkinson, Omurilik Eğrilmesi, Eklem, Akciğer, Bağırsak- Mide Ülseri, Astım, Reflü, Ödem, Hiper Tansiyon ve Alerji Hastalıkları bulunmaktadır” denildi.

Durumuna dikkat çekilen diğer hasta tutsaklar ise şöyle: “Süreyya Bulut Bakırköy Kadın Kapalı Hapishanesi, Menderes Leyla Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Cemil Erdem Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Adnan Öztel Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Fatma Tokmak Bakırköy Kadın Kapalı Hapishanesi.”

Cezaevlerinde yeterli sayıda doktor ve uzman doktorun bulunmadığına değinilen bültende, “Hastalığı nedeniyle kendi başına hayatını sürdüremeyecek durumdaki hastaların, infazın ertelenmesi başvuruları kabul edilmemektedir, bu da sağlık durumlarını kötüleştirmekte, ölüm sınırına kadar getirmektedir” denildi.

ÖLÜM ORUÇLARI

Çeşitli cezaevlerinde siyasi tutukluların ölüm orucu eylemlerini sürdürdüğüne vurgu yapılan bültende, “Av. Aytaç Ünsal Burhaniye T Tipi Hapishanesi’nde adalet talebiyle 106 gündür, Av. Ebru Timtik ise Silivri Kapalı Hapishanesi’nde 137 gündür yine adalet talebiyle ölüm orucundadır. İzmir Şakran Kadın Hapishanesi’nde bulunan Didem Akman ile İzmir Şakran 1 No’lu T Tipi Hapishanesi’nde bulunan Özgür Karakaya adalet talebiyle 90 gündür ölüm orucundadır. Ölüm orucu yapan siyasi mahpusların bir an evvel tahliye edilmesi ve ölüm orucu taleplerinin yerine getirilmesi gerekmektedir” ifadelerine yer verildi.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bültende sonuç ve öneriler de şöyle:

“* Virüsün özellikle 60 yaş üstü kişilerde ölümcül etkisi göz önünde bulundurularak, 60 yaş üstü mahpusların tedbiren serbest bırakılarak infazlarının ertelenmesini, tutuklu olanların serbest bırakılmasını, hamile ve çocuklu kadınların, çocuğun üstün yararı ilkesi gözetilerek serbest bırakılmaları ve infazlarının ertelenmelidir.

* Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kullanılarak suçlanan siyasi tutukluların (milletvekilleri, belediye eşbaşkanları, belediye meclis ve il genel meclis üyeleri, avukatlar, gazeteciler, insan hakları savunucuları, aydın ve yazarlar, aktivistler, sendikacılar, öğrenciler gibi) bir an önce serbest bırakılmalıdır.

* Hapishanelerde mahpusların sağlıklarının korunabilmesi, bulundukları alan ve kendi kişisel temizliklerini sağlayabilmeleri için, acilen temizlik malzemelerinin kendilerine ücretsiz verilmesi ve parası olmayan mahpusların da temizlik ürünlerine erişimi sağlanmalıdır.

* Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; tüm mahpus, hapishane çalışanı ve mahpus yakınlarından olası belirtiler gösteren kişilerin testlerinin hızlı ve güvenilir şekilde yapılabilmesi için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

* İmralı Hapishanesi de dâhil olmak üzere, Türkiye’deki tüm hapishanelerde alınmış olan tedbirlerin standartlara uygun olup olmadığı konusunda (çok ciddi sayılabilecek hak ihlalleri iddiaları olduğu gözetilerek) kamuoyunun bilgilendirilmesi için, aralarında hukukçuların, insan hakları örgütleri ve hükümet temsilcilerinin de bulunduğu bir heyetin kısa süre içerisinde oluşturularak incelmelere başlamaları gerekmektedir.

* Mart 2020'den bu yana hiçbir şekilde haber alınamayan İmralı Hapishanesi’nde bulunan mahpusların sağlık durumları konusunda ciddi endişeler olduğundan, acilen İmralı Hapishanesi’ne avukat görüşü yaptırılmalıdır.”