Türkiye’de son yıllarda artan maden kazaları ve madencilerin sağlıksız koşullarda çalışması, Fernas Madencilik işçilerinin direnişiyle yeniden gündeme geldi. AKP iktidarı sürecinde sayıları giderek artan madenler, iktidar tarafından hiçbir denetlemeye girmeden, sağlıksız ve kuralsız işletmeleriyle gündemdeki yerini koruyor.

15 YILDA 386 BİN MADEN RUHSATI 152 BİN KAZA

Cumhuriyetin kurulduğu 1923’ten AKP’nin iktidara geldiği 2002’ye kadar Türkiye’de ruhsat verilen maden sayısı bin 189 iken, AKP’nin iktidarda olduğu 2008 ile 2023 yıllarını kapsayan 15 yıllık süreçte 386 bin maden ruhsatı verildiği ortaya çıktı. Hem Türkiye hem de Kürdistan’da neredeyse maden ruhsatı verilmeyen alan bırakmayan AKP iktidarı döneminde, ruhsat verilen bu madenler dışında, kaçak olarak çalıştırılan yüzbinlerce madenin de olduğu tahmin ediliyor.

Herhangi bir denetlemenin olmadığı madenlerde yaşanan iş kazalarının çoğu patronlar tarafından kamuoyuna açıklanmıyor. Bir denetim olmadığı için de bu kazalar duyulmuyor. Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 2022 yılında açıkladığı Maden Raporu’na göre, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine göre sadece 2003 ile 2021 yılları arasında taş kömürü ve linyit madenlerinde 152 bin 698 iş kazası meydana geldi.

22 YILDA 2 BİN 79 MADEN İŞÇİSİ HAYATINI KAYBETTİ

İşçi Sağlığı ve İş güvenliği Meclisi tarafından hazırlanan verilere göre, AKP’nin iktidara geldiği 2002’den 2024 Temmuz ayına kadar geçen süreçte yaşanan maden kazalarında 2 bin 79 maden işçisi iş cinayetine kurban gitti.

AKP iktidarı, sadece madenleri denetimsiz bırakmakla kalmadı; yaşanan maden kazalarından sonra sorumluların yargılanmasını ya uzun yıllara yaydı ya da yargılamalarda komik cezalar vererek patronların yanında olduğunu gösterdi.

AKP döneminde yaşanan bazı maden kazaları ve yargılama süreçleri şöyle:

10 Aralık 2009’da Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde yaşanan kazada 19 işçi, iş cinayetinde hayatını kaybetti. Kazayla ilgili açılan davada, yargılanan sanıkların cezası 6 yıldan 5 yıla indirildi.

17 Mayıs 2010’da Karaman’ın Karadon ilçesinde kömür ocağında meydana gelen grizu patlamasında 30 işçi, iş cinayetinde hayatını kaybetti. Patlamadan 4 yıl sonra, Zonguldak 2’nci Ağır Ceza Mahkemesi, 3 Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) yöneticisinin de aralarında bulunduğu 5 sanığa 5 ile 10 yıl arasında değişen hapis cezaları verdi.

13 Mayıs 2014'te, Türkiye tarihinin en büyük işçi katliamlarından biri olarak tarihe geçen Manisa'nın Soma ilçesindeki madende çıkan yangın sonucu 301 işçi hayatını kaybetti. Katliam sonrası Erdoğan, yaşananlarla ilgili "fıtrat" açıklaması yaptı. Tepkiler üzerine polis ve jandarma müdahalesi sırasında, Erdoğan’ın Özel Kalem Müdür Yardımcısı Yusuf Yerkel’in bir madenciyi tekmelemesi basına yansıdı. Yerkel, yargılanmak yerine zamanla terfiler aldı.

  28 Ekim 2014’te, Karaman’ın Ermenek ilçesinde yaşanan maden kazasında 18 işçi, iş cinayetinde hayatını kaybetti. Yapılan yargılamalar sonrası sorumlulara her işçi için 1 yıl hapis cezası verildi.

AKP iktidarında yaşanan maden kazaları ve bilançoları şöyle: 

 * 22 Kasım 2003’te, Karaman’ın Ermenek ilçesinde, özel bir firmanın işlettiği kömür ocağında grizu patlaması sonucu 10 işçi hayatını kaybetti.

* 8 Eylül 2004’te, Kastamonu’nun Küre ilçesinde bulunan yer altı bakır ocağında meydana gelen yangında 19 işçi hayatını kaybetti.

* 23 Şubat 2010’da Balıkesir'in Dursunbey ilçesine bağlı Odaköy'de, maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 17 işçi hayatını kaybederken, 30 işçi de yaralandı.

* 7 Temmuz 2010’da Edirne'nin Keşan ilçesine bağlı Küçükdoğanca mahallesindeki madende çıkan yangın ve oluşan göçük sebebiyle 3 işçi hayatını kaybetti.

* 8 Ocak 2013'te, Zonguldak'ın Kozlu ilçesinde, Türkiye Taşkömürü Kurumu'na ait kömür ocağında metan gazı patlamasının yol açtığı göçük sonucu 8 işçi hayatını kaybetti.

* 18 Ocak 2013'te Manisa'nın Soma ilçesinde, bir maden ocağında demir ayakların düşmesi sonucu 1 işçi hayatını kaybetti.

* 1 Haziran 2014'te, Maraş'ın Elbistan ilçesinde, bir maden ocağında kömür kırma makinesinin başına çarpması sonucu 1 işçi hayatını kaybetti.

* 11 Haziran 2014'te, Şırnex’in Kemerli mahallesinde, bir maden ocağında meydana gelen göçük sonucu 3 işçi hayatını kaybetti.

* 18 Haziran 2014'te, Şırnex’in Dağkonak mahallesinde, bir maden ocağında meydana gelen göçük sonucu 1 işçi hayatını kaybetti.

* 1 Kasım 2014'te, Bartın'ın Amasra ilçesinde bir maden ocağında meydana gelen göçükte 1 işçi hayatını kaybederken 1 Çinli işçi de yaralandı. Aynı gün Zonguldak'ın Gelik beldesinde ruhsatsız işletilen kömür ocağında vagon çarpması sonucu 1 işçi hayatını kaybetti.

* 6 Kasım 2014'te, Elazığ’ın Alacakaya ilçesinde bir maden ocağında düşen kaya parçasının altında kalan 1 işçi hayatını kaybetti, 1 işçi de yaralandı.

* 19 Kasım 2014'te, Bingöl'ün Genç ilçesinde bir maden ocağında kamyonun altında kalan 1 işçi hayatını kaybetti, 1 işçi de ağır yaralandı. 

* 21 Ocak 2015'te, Sivas'ın Gemerek ilçesinde bir maden ocağında meydana gelen göçük sonucu 1 işçi hayatını kaybetti, 1 işçi de yaralandı.

* 7 Şubat 2015'te, Muğla'nın Fethiye ilçesinde, bir maden ocağında yerinden sökülen kaya parçasının altında kalan 1 işçi hayatını kaybetti.

* 10 Mart 2015'te, Türkiye Taşkömürü Kurumu'nun Zonguldak'ın Karadeniz Ereğli ilçesine bağlı Kandilli beldesinde, bir maden ocağında meydana gelen göçük sonucu 1 işçi hayatını kaybetti, 1 işçi ise yaralandı.

* 8 Haziran 2015'te, Amasya'nın Suluova ilçesinde bir maden ocağında meydana gelen göçük sonucu 1 işçi hayatını kaybetti, 2 işçi de yaralandı.

* 21 Temmuz 2015'te Muğla'nın Milas ilçesinde bir maden ocağında devrilen direğin altında kalan 1 işçi hayatını kaybetti.

* 27 Temmuz 2015'te, Ankara'nın Nallıhan ilçesinde bir maden ocağında malzeme taşıyan vagonun çarpması sonucu 1 işçi hayatını kaybetti.

*17 Kasım 2016’da Sêrt’in Şirvan ilçesinde yaşanan maden kazasında 16 işçi hayatını kaybetti.

* 13 Ocak 2019’da Manisa'nın Soma ilçesinde meydana gelen kaza sonucunda 1 işçi hayatını kaybetti, 1 işçi yaralandı.

*14 Ekim 2022’de Bartın Amasra’da yaşanan maden kazasında 40 işçi hayatını kaybetti.

*13 Şubat 2024’te, Erzincan’ın İliç ilçesinde yaşanan maden kazasında 9 işçi hayatını kaybetti.