Kürt kültür ve sanat yaşamında 2013 yılı boyunca önemli ve başarılı üretimlere, etkinliklere imza atıldı. Pek çok ilk’in gerçekleştiği bu yıl ki Kürt kültür sanatında ön plana çıkan Paris’te katledilen 3 Kürt kadın siyasetçi ile Rojava’daki devrim oldu.

2013 yılına damga vuran pek çok kültürel ve sanatsal üretim süreci Kürtler için aynı zamanda ilklerin de yılı olması bakımından özel bir öneme sahip oldu. Festivallerden edebiyata, sinemadan tiyatroya kadar birçok gelişme 2013’e damgasını vurdu. Ayrıca bu yılın önemli bir yanı da Kürdistan’daki kültür sanat etkinliklerinin köylere de taşırılması oldu.

Kültürel asimilasyona, tarihi yok etme girişimlerine, yasaklara ve baskılara rağmen bu yıl Kürtler, kültür ve sanatı Kürdistan başta olmak üzere bölgenin toplumsal aydınlanma sürecindeki misyonunda çıtayı daha da üst seviyelere taşıdı.

2013 yılının kültür sanat panoraması şöyle:

TİYATRO

- Batman Belediyesi Şehir Tiyatrosu tiyatro grubu Murathan Mungan'ın Cenk Hikayeleri kitabından uyarlanan ve cinsiyetçi kavramın dışında yiğitliğin ele alındığı Kürtçe "Bênalî û Temîr" oyununun prömiyerini gerçekleştirdi.

- Batman Bahar Kültür Merkezi Tiyatrosu'nun ilk kez bir kadın tarafından oynanan "Di Nava Dunikan de" adlı Kürtçe monolog oyununun prömiyeri gerçekleştirildi.

- TOV Tiyatro Grubu, "Şîzo" adlı oyunları ile sahneye çıktı ve Diyarbakır, Mardin ile Ankara'da turneler gerçekleştirdi.

EDEBİYAT

- Cizre'de polis panzerinin 15 Şubat protestosu sırasında ezdiği 16 yaşındaki Yahya Menekşe'nin yaşamı, "Cudi'nin avucumdaki parçası Yahya Menekşe" adıyla kitaplaştırıldı.

- Ar Yayınları, Almanya'da yaşayan Çimen Murad'ın kaleminden "Digeriyam" şiir kitabı ile Mevlüt Aykoç'un "Ji Qeraxên Dilan" hikaye kitabını okuyucu ile buluşturdu.

- İstanbul Kürt Enstitüsü tarafından her yıl verilen Feqî Huseyin Sağnıç Dil Ödülü, 12 Mart’ta düzenlenen törenle Rojava'da çalışmalarını yürüten Kürt Dil Kurumu'na (SZK) verildi.

- Kürt Hoybun Cemiyeti'nin 1928’de Osmanlıcada yayınladığı ilk neşriyat Mezopotamya Yayınları tarafından orijinali ile birlikte Kürtçenin Kurmanci lehçesi ve Türkçe olarak yayınlandı. Kitap, yakın Kürt tarihi hakkında önemli bilgiler de sunuyor. Kitap ilk defa 1928’de Mısırda Arap Matbaası tarafından basılan kitabın orijinali Osmanlıca yazılmış ve 47 sayfadan oluşuyor. Kürtçe ve Türkçe tercümeleri ile birlikte 150 sayfadan oluşan kitap, Mart ayında yayımlandı.

- Osmanlı Türkçesi ile Kürtçenin Kurmanci ve Sorani lehçeleriyle Hevi Cemiyeti tarafından 6 Haziran 1913 yılında yayın yapan Roj-i Kurd Dergisi, Kürdoloji Çalışmaları Grubu tarafından İstanbul Kürt Enstitüsü bünyesinde 414 sayfa olarak tekrardan basıldı.

- Kürt PEN, Diyarbakır’da 18-19 Mayıs tarihlerinde 8. kongresini "Girona Manifestosu'nun dil ile ilgili ilkelerini ülkemizde de istiyoruz" sloganıyla gerçekleştirdi. Kongrede Uluslararası PEN ile Dil ve Kültürler Komitesi’ne Girona Manifestosu'nun Kürdistan'da hayata geçmesi için çağrıda bulunuldu.

- Van’da 25 Mayıs’ta “Kitapla barış” sloganıyla ilk kitap fuarı düzenlendi. Fuara 70’in üzerinde yayınevi, çok sayıda yazar, şair ve akademisyen katılım sağladı.

- Zilan Katliamı'nın 83. yıldönümü nedeniyle KURDİ-DER Erciş Şubesi’nin düzenlediği şiir ve kompozisyon yarışmasına katılan 247 kişiden ilk üçe girenlere ödülleri 1 Temmuz’da düzenlenen törenle verildi. Yarışmada şiir dalında birinciliği Fesih Aktepe “Gelyê Zilan” adlı şiiri, Salih Marufoğlu “Sêwiyên Zîlan” çalışması ile ikinciliği aldı. Yarışmada üçüncü olan Rêvan Cudî “Zilan” şiiri ödüle layık görüldü. Kompozisyon dalında “Dîroka ji bîrkirina ancax qasê pêlîstika zarokan nîrxê xwe heye” ile İrfan Yıldız birinci olurken, “Aram” kompozisyonuyla Emin Yıldız ikinci, “Kadının dirilişi” ile Seda Yıldırım da üçüncülüğe layık görüldü.

- Kürt Yazarlar Derneği, 4. Olağan Kongresi’ni 31 Ağustos’ta  Diyarbakır’da gerçekleştirdi.

- Geçtiğimiz hafta 4. Olağan Kongresi'nin yapan Kürt Yazarlar Derneği, bu yıl ilk kez verilmesini kararlaştırdığı "Onur Ödülü"ne Rojavalı şair ve mücadele insanı Ehmed Huseynî'yi layık gördü. Hüseyni'ye 8 Eylül’de Diyarbakır’da düzenlenen törenle takdim edildi.

- Kürdistan Öğrenciler Konfederasyonu (YXK) tarafından 1993 yılından itibaren her yıl gerçekleşen "Hüseyin Çelebi Şiir ve Öykü Etkinliği" bu yıl 21. kez gerçekleştirildi. Yarışmada bu yıl Kürtçe ve Türkçenin yanı sıra Almanca da yer aldı. Köln’de 26 Ekim’de yapılan törende ödüller sahiplerine verilirken, bu yıl ki etkinlik Paris'te katledilen Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Şahlemez ile Rojava devriminde yaşamını yitirenlere adandı.

- Mustafa Balı, 15 yıllık uzun uğraşlar sonucu hazırladığı Dimilki lehçesinden Türkçeye çeviri sözlüğünü tamamladı. Sözlük, Ekim ayında yayımlandı.

- Eğitim Sen Batman Şubesi tarafından bu yıl 3'üncüsü düzenlenen Şerzan Kurt Öykü Ödülleri de sahiplerini buldu. 9 Kasım’da düzenlenen törende Kürtçe öykü dalında ödül "Birîn hene û birîn hen li dînê" adlı öyküsü ile tutuklu Ramazan Vural'a verilirken, Türkçe öykü dalında ise "Ağaç kurtları" adlı öyküsüyle Ümran Düşünsel'e ödül verildi. Türkçe öykü dalında Özel Jüri Ödülü Yazar Ayşe Sarısayın ve Kürtçe öykü dalı Özel Jüri Ödülü ise Yazar Firatê Dengizî’ye verildi.

- Richard Bach’ın 1972’de kaleme aldığı ve farklı bir dünya arayışıyla sürüsünden ayrılan bir martının yaşamını konu alan “Martı” kitabı, Aram Yayınları tarafından ikinci kez ama bu defa Kürtçe yayımlandı. "Qaqlîbaz" adıyla yayınlanan kitabın çevirisini Osman Özçelik yaptı.

- Kürt edebiyatının önemli ismi Ehmedê Xanî hakkında bir yıl boyunca yayınlanan araştırma ve yorumların derlendiği Ehmedê Xanî yıllık dizisinin 4. kitap sayısı Belge Yayınları tarafından Aralık ayında yayımlandı. Kitap araştırma yazıları, yorumlar, söyleşiler ve yabancı dillerde Xanî bölümlerinden oluşuyor. Araştırma ve yorum yazılarından şu başlıklarla toplandı: “Mela Mehmûd Bazîdî hakkında eski kaynaklardan yeni bilgiler - Mehmet Gültekin, Di serdema Osmaniyan de li pey rêça Ehmedê Xanî - Dr. Abdurrahman Adak, Piştî Ehmedê Xanî Xelîfe Ûsiv tê - Zeynelabidin Zinar, Mem û Zîn'e Muallim Hamza tarafından Kürtçe yazılmış olan önsöz - Mehmet Bayrak, Gunehê min stûyê "lakin" ê de - Ali Karadeniz, Kürtçe Aşık Olmak - Elif Şafak, Mem û Zin Örgütü - Oya Baydar, Günümüz Kürt kültür, edebiyat ve sanatının kimi sorunları üzerine - Latif Epözdemir,  Di bin ‘Siya Mem û Zîn’ ê de xirabkirina çanda Kurdan - Abdulkadir Gök ve Barana Nîsanê û tekoşerên Kurdistanî - Cengiz Mamo." Türkçe ve Kürtçe yayınlanan yıllıkta, 19. yüzyıldan itibaren kronolojik biçimde Xani ile ilgili yabancı dillerde yazılan ilk yazılara da yer verildi. Bu bölümdeki yazılar: "Fırat dolaylarındaki Rusya ve Osmanlı sancaklarına seyahat 1830 - Felician Zaremba, Kürt Edebiyatı ve aşiretleri hakkında notlar 1858 - Peter Lerch, Petersburg Bilimler Akademisi 6.5.1859 Komisyon Raporu."

SİNEMA

- Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) bünyesindeki sinemacılar tarafından hazırlanan ve koordinatörlüğünü Kazım Öz'ün yaptığı 6 kısa filmin galası 7 Mart’ta yapıldı.

- Doğubayazıt Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından organize edilen 4. Bazid Film Günleri 24-26 Mayıs'ta ağırlık olarak kadın temalı filmlerin gösterimiyle gerçekleştirildi.

- Keywan Kerimi’nin yönettiği “Sinorê Şikestî (Kırık Sınır)” belgeseli İspanya’da düzenlenen Mostremp Uluslararası Film Festivali’nde jüri özel ödülüne layık görüldü.  23-25 Ağustosta tarihleri arasında Tiremp’de düzenlenen festivalde bin 100 kısa metrajlı film arasından seçilen 8 film yarıştı. Mostremp ödülü ile birlikte “Sînorê Şikestî”nin uluslararası yarışmalardan aldığı ödül sayısı 8’e yükseldi. Film Haziran başlarında da Hollanda’daki Leydan Film Festivali’nde ödüle layık görülmüştü.

- Garip Çelik, Elazığ'ın Karakoçan ilçesinde 1993 yılında çıkan çatışmada yaşamını yitiren 6 PKK'li ile birlikte ağabeyi Yıldırım Çelik'in (Cudi) hikayesini belgeselleştirdi. Kimyasal silah kullanılması sonucu yaşamını yitiren 7 PKK gerillasından biri olan ağabeyinin cenazesini bulmayı hedefleyen Kürt yönetmen Çelik, belgesele "Hoşçakal Kardeşim" adını verdi. Belgesel 24 Ağustos’ta beyaz perdede gösterildi.

- Orta Anadolu’da soğan toplayan mevsimlik tarım işçisi Kürtlerin yaşadıkları sosyal, kültürel ve ekonomik sorunları, “Pîvaz (Soğan)” ile beyaz perdeye aktaran Bozan Aksoy, belgeselin galasını 24 Ağustos’ta Ankara Polatlı’da işçilerin çalıştığı soğan tarlasında gerçekleştirdi. Aksoy’un ilk belgesel deneyimi olan Pîvaz, Kuzey Kürdistan ile Rojava Kürdistan’ından gelen tarım işçilerinin yaşamlarını konu ediniyor.

- Derik Belediyesi'nin bu yıl 2'ncisini düzenlediği "Sinema Günleri" 14-20 Eylül'de gerçekleştirildi. İlçenin farklı mahallerinde çeşitli film gösterimleri yapıldı.

- Bajar Kültür Derneği ile Barış ve Sinema Derneği'nin organizasyonuyla gerçekleştirilen 2. Uluslararası Van Gölü Film Festivali, 1-7 Eylül tarihleri arasında "Barışın dili ile barışa ithaf" sloganıyla düzenlendi.

- Iğdır Belediyesi tarafından organize edilen Mahalle Film Günleri, 20-30 Eylül’de birçok mahallede gerçekleştirildi.

ROJAVA, PARİS VE DERSİM…

- 11 Ekim’de son bulan 50. Uluslararası Altın Portakal Film Festivali'nde “En iyi film” ödülü alan “Cennetten Kovulmak” filminin yönetmeni Ferit Karahan, ödülünü Rojova ve Taksim direnişine armağan ederken, filmde rol alan 8 yaşındaki Rojin Tekin de "Jüri özel ödülü"ne layık görüldü.

Festivalde en iyi belgesel film ödülüne “Fecira” ile layık görülen yönetmen Piran Baydemir, sahnede Kürtçe konuşurken, ödülünü Rojava ve Paris'te katledilen 3 Kürt kadın siyasetçiye adadı. Baydemir, "Ödülümü Paris’te katledilen üç kadın yoldaşa, Sakine Cansız’a ve Rojava devrimine adıyorum" dedi.

Ulusal en iyi belgesel film jüri özel ödülü ise “Hay Way Zaman”la Nezahat Gündoğan’ın oldu. Gündoğan, 1938 Dersim katliamını anlattığı belgeselini 'köklerinden koparılan kayıp kızlara” atfetti.

- Batman Belediyesi ve Ortadoğu Sinema Akademisi'nin ortaklaşa gerçekleştireceği ve bu yıl dördüncüsü düzenlenen Yılmaz Güney Kürt Kısa Film Festivali 13-17 Kasım tarihleri arasında yapıldı. Festival, Kürt yönetmen Halil Uysal (Dağ)'a adandı.

- Van'ın Özalp ilçesi Yukarı Koçkıran köyündeki Sefo Deresi'nde 30 Temmuz 1943'te Orgeneral Mustafa Muğlalı'nın emriyle 33 Kürt’ün kurşuna dizilerek katledildiği olay, "33 Kurşun" ismiyle beyaz perdeye taşındı. 200 oyuncu kadrosu bulanan ve tarihi bir kesiti anlatacak filmin senaryosu Emrah Tarhan ve Mehmet Bilmez’e ait.

FESTİVALLER

- Kürt yönetmen ve aydınların iki yıldan beri sürdürdükleri çalışmaların ardından Stockholm 1. Kültür Festivali, 21-23 Şubat tarihlerinde gerçekleşti. Festivalde Kürt yönetmenlerin uzun ve kısa metrajlı filmleriyle, toplumsal ve siyasal sorunları konu alan belgesel filmlerin gösterimleri yapıldı.

- Almanya’da yaşayan Êzîdî Kürtler, ilk defa bir festivalde buluştu. Êzidî Dernekleri Federasyonu tarafından organize edilen “Çarşema Serê Nisanê” festivali, 20 Nisan’da Hannover’de yapıldı. Bir ilk olan festival, aynı zamanda eski takvime göre her yıl Nisan ayının ilk Çarşamba'sında kutlanan Kürtlerin en eski bayramlarından Çarşema Sor'a denk gelmesi açısından da ayrı bir özelliği bulunuyor.

- Diyarbakır'da 18-25 Mayıs tarihleri arasında gerçekleşen ve bu yıl 3’üncüsü gerçekleşen Filmamed Belgesel Film Festivali, kadın sorunlarını işleyen veya kadın yönetmenlerinin belgesel filmlerine gösterim konusunda pozitif ayrımcılık ilkesini uygularken, film gösterimlerini Kürtçe alt yazılı sundu. Festivalin bir diğer özelliği ise Paris’te katledilen Sakine Cansız, Meryem Şaylemez ve Fidan Doğan’a ithaf edilmesiydi.

- BDP Bahçesaray İlçe Örgütü tarafından organize edilen 3. Feqîye Teyran Kültür ve Sanat Festivali bu yıl ilk defa açılışı Van Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan Feqîye Teyran Parkı'nda 8 Haziran'da yapıldı. Festival, 8-9 Haziran'da Van'da, son iki gün de Bahçesaray (Muksê) ilçesinde olmak üzere 4 gün sürdü.

- Devletin insansızlaştırma politikalarıyla yasaklı olan, Kürt şair Ehmedê Xanî'nin doğduğu Han Yaylası'nda (Deşta Xanê) ilk festival 24-25 Haziran’da gerçekleştirildi. “Cennetten bir parça” olarak tanımlanan Han Yaylası’nda 18 yıllık yasağın ardından düzenlenen 1. Ehmedê Xanî Kültür Festivali, Çukurca Belediyesi’nin düzenlediği festivalin, sonraki senelerde de yapılarak, geleneksel hale getirilmesi hedefleniyor.

- Hakkari Belediyesi, BDP Hakkari İl Örgütü ile Hakkari Emek ve Demokrasi Güçleri Platformu'nun ortaklaşa düzenlediği 1. Berçelan Kültür ve Sanat Festivali, 28-30 Haziran tarihlerinde Berçelan Yaylası'nda yapıldı.

- Kürt kadınları tarafından Londra'da her yıl geleneksel olarak gerçekleştirilen Zilan Kadın Festivali'nin 10'uncusu "Saralaşmak; kararlılık, sınırsızlık ve özgürlüktür" şiarıyla 28-30 Haziran tarihlerinde gerçekleştirildi. Roj Kadın meclisi tarafından organize edilen festival, bu yıl Paris'te katledilen Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Şaylemez'e adandı.

- Doğubayazıt Belediyesi tarafından düzenlenen 9. Ehmedê Xanî Kültür ve Sanat Festivali, 28-30 Haziran’da gerçekleştirildi. “Ararat’ın eteklerinde barışı selamlıyoruz” şiarıyla düzenlenen festival Paris’te katledilen 3 Kürt kadın siyasetçiye adandı.

- 30 yıl aradan sonra ilk kez Uludere’deki Berêderya Yaylası'nda şölen düzenlendi. 28-30 Haziran tarihleri arasında düzenlenen şölen, geleneksel hale getirilecek.

- Şemdinli'ye bağlı Meydanuk Yaylası'nda Kültür ve Sanat Kampı kuruldu. Guldexwin Kültür Merkezi tarafından 5-7 Temmuz günlerinde “kültürel soykırıma karşı, kültürel direniş” şiarıyla gerçekleşti.

- Beytüşşebap Belediyesi tarafından düzenlenen 9. Berxbir Kültür ve Doğa Festivali, bu yıl "Demokratik kurtuluş ve özgür yaşamın inşası Önder Apo'nun özgürlüğüyle mümkündür" sloganıyla organize edildi. Kato Dağı eteklerindeki Laleş Yaylası'nda yapılan festival 5-7 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşti.

- Dersim Belediyesi’nce bu yıl 13’üncüsü düzenlenen Munzur Doğa ve Kültür Festivali, 25-28 Temmuz tarihlerinde gerçekleşti. Festivalin bu yıl ki teması "Dersim'de kültürel ve ekolojik kırıma hayır, diren Dersim" oldu.

- Varto Belediyesi’nin düzenlediği 10. Kox Tepesi Festivali, 15-17 Ağustos günlerinde gerçekleştirildi.

- Bingöl Karêr Kültür ve Doğa Festivali, 9-11 Ağustos tarihlerinde gerçekleştirildi.

- Karlıova Belediyesi tarafından bu yıl 8'incisi düzenlenen Güneşin Doğuşu Festivali, 15-17 Ağustos tarihlerinde yapıldı.

- Hakkari Cilo Doğa Derneği öncülüğünde Kato Dağı'nda düzenlenen 1. Kato Barış Doğa ve Kültür Festivali, 1 Eylül Dünya Barış Günü'nde barışa vurgu yapmak amacıyla 31 Ağustos-1 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirildi.

- Mardin'in Mazıdağı ilçesinde "Emê bi ardûyên çandê germahiya cangoriyên hunerê bidin hawirdorê (Biz kültür ateşiyle sanat şehitlerinin sıcaklığını etrafa saçacağız)" şiarıyla düzenlenen 2. Mehmet Uzun Kültür-Sanat Merkezi Festivali, 7 Eylül’de gerçekleşti.

- Yüksekova Belediyesi tarafından bu yıl 4'üncüsü düzenlenen Cilo Kültür Sanat ve Doğa Festivali de "Rojava'da gelişen tarihsel devrim ruhu ile demokratik çözüm mücadelemizi sanatla inşa ediyoruz" sloganıyla 7-8 Eylül tarihleri arasında yapıldı.

- Van Belediyesi tarafından düzenlenen 3. Van Gölü Kültür Sanat ve Doğa Festivali, "Demokratik kültürle özgür geleceği sanatla inşa ediyoruz" şiarıyla 9-12 Eylül’de gerçekleştirildi.

- Siirt Belediyesi tarafından düzenlenen 4. Siirt Fıstık ve Doğa İle Buluşma Festivali, "Demokratik çözüm için kültürler Botan doğasında buluşuyor" şiarıyla 27-29 Eylül günlerinde gerçekleştirildi. 

- Viranşehir'de "Sanatımızın rengi ve sesiyle özgür yaşama doğru yürüyoruz" sloganıyla organize edilen 2. Karacadağ Kültür Sanat Festivali18-20 Ekim tarihlerinde gerçekleşti.

- Batman Belediyesi tarafından "Kültür ve sanatla özgür geleceğe yürüyoruz" şiarıyla düzenlenen 9. Batman Hasankeyf Kültür Sanat Festivali, Batman Kültür Merkezi'nin temel atma töreniyle 18 Ekim’de başladı. Festival, 20 Ekim’e kadar sürdü.

- İngiltere'nin başkenti Londra'da bu yıl 8’incisi gerçekleştirilen Londra Kürt Film Festivali’nde Kürtlerin yaşadığı tüm ülkelerden ve Avrupa'dan gelen uzun metrajlı film, belgesel ve kısa filmler sinemaseverlerle buluştu15-22 Kasım tarihleri arasında Hackney Picture House'ta gerçekleştirilen festival kapsamında yapılan Yılmaz Güney Kısa Film Yarışması'nın da bu yıl 4’üncüsü düzenlendi.

- Silopi’de 1. Mezopotamya Film Festivali kapsamında Kasım ayında 7 film gösterimi yapıldı.

KÜLTÜR-SANAT GÜNLERİ

- Pek çok kültür ve sanat etkinliğinin icra edildiği 2013 yılı içinde ayrıca TZP Kurdi ile KURDİ-DER, 15 Mayıs Anadil Bayramı nedeniyle Kürdistan başta olmak üzere birçok yerde Kürtçe şiir, müzik, tiyatro, panel, film gösterimi gibi etkinliklere imza attı.

- Silvan'da 13-15 Mayıs tarihlerinde düzenlenen Serê Gulanê Kültür ve Sanat Günleri muhtelif etkinliklerle kutlandı.

- Kürt Dil Bayramı kapsamında Cizre'de 17-19 Mayıs tarihleri arasında 7. Cizre Kültür ve Sanat Günleri Festivali düzenlendi. Festival kapsamında panel, tiyatro, folklor ve konser gibi birçok etkinlik gerçekleştirildi.

- Diyarbakır’da Aram Tigran Konservatuarı öğrencilerinin yıl boyunca öğrendiklerini sergiledikleri 2. Aram Tigran Konservatuarı Sanat Günleri, 13-16 Haziran'da yapıldı. Etkinliğin final konserinde öğrencilere "mîrê bilûrê” olarak tanınan sanatçı Egîdê Cimo eşlik etti.

- Nusaybin Belediyesi 19-20 Haziran tarihlerinde Kısa Film Günleri Gençlik Etkinlik Merkezi (Navenda Çalekiyên Ciwanan) tarafından Demokrasi Parkı'ndaki etkinlikler ve gösterimler ücretsiz olarak halka sunuldu.

- Silvan Zembilfroş Kültür Merkezi "Demokratik sanatla özgür yaşam anlayışıyla doğal toplumla buluşalım" şiarı ile kültür sanat günleri düzenledi. Temmuz ayında gerçekleşen etkinlikte ilçe merkezi ve 7 köyde 16 farklı etkinlik yapıldı. Köylerde de film gösterimleri yapıldı.

- Kızıltepe Şehit Elî Temel Kültür Sanat Merkezi, Ekim ayında bir haftalık kültür-sanat etkinliği gerçekleştirdi.

KÜLTÜREL VE SANATSAL YAPILAR

- Kızıltepe Belediyesi tarafından sanatçı Ali Temel anısına inşa edilen Şehid Elî Temel Kültür Sanat Merkezi'nin açılışı 27 Temmuz’da yapıldı.

- Cizre Belediyesi tarafından kentin en yüksek tepelerinden biri olan Girê Evînê Tepesi'ne inşa edilmesi planlanan bölgenin en büyük kültür merkezi binası projesinin temelleri 18 Eylül’de atıldı. 

- Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, kent tarihini, kültürünü ve yaşamını halklarla buluşturmak amacıyla Kent Müzesi kuruyor. 125 yıllık eski Cemil Paşa Konağı içerisinde açılacak müze için "Diyarbakır'ın hafızasını birlikte oluşturalım" mesajı verilecek. Yıl sonuna kadar hazırlıkları bitmesi beklenen Kent Müzesi Ermeni, Süryani gibi halkların desteğini bekliyoruz. Buranın açılabilmesi ve o kültürlerin temsil edilmesi için burada yaşanan hayata dair fotoğraf, pul, belge, kıyafet gibi eserleri müzeye ulaştırmalarını istiyoruz.

- Batman'da HES tehdidi altındaki Beşiri ilçesine bağlı Işıkveren köyünde Grê Emer Höyüğü'ndeki kazı çalışmalarında aynı alanda kurulmuş 3 bin yıllık 4 höyük, kasaba Ekim ayı itibariyle günümüzle buluştu. Korunmuş taş evler, teraslar ve dokuma atölyeleri de ortaya çıkarıldı. Ilısu Barajı HES kurtarma kazıları kapsamında Garzan Çayı'nın doğu yamacındaki kazılarda ortaya çıkan tarihi yerleşim alanı, çok iyi korunmuş taş evlerin muhafaza edilmiş halde bulundu.

-Mardin Sanat Merkezi tarafından oluşturulan "Bir usta bin usta" projesiyle kentteki kaya duvarlar sanat eserine dönüştürülmeye başlandı. 350 metrekare alan üzerine deri rölyef tekniği uygulanmak üzere icra edilecek projede kentin tarihi mekânları, mitolojik öğeler ve kullanılan taş bezemeler işleniyor. Kültür duvarı üzerinde Êzidilerle ilgili motifler de yer alırken, Tavus kuşu da işlendi. Ayrıca kültür duvarında Mardin evlerinin girişlerine özgü motifler, cami ve kiliselerdeki motiflerin yanı sıra taş oyma kanepelerinin motifleri işlemeleri yer alıyor.

 - Uzun süre çeşitli nedenlerden dolayı kapalı kalan Antep Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM), yeni yönetimi ile çalışmalarına kaldığı yerden devam ediyor. Yoğun ilgi üzerine kültürel çalışmalara yeniden başladıklarını ifade eden kültür merkezi yöneticisi Mustafa Şahin, "Halkımızı kültürel yozlaşmaya karşı savaşmaya çağırıyoruz" dedi.

- İdil Belediyesi'nin 2 yıl önce temelini attığı kültür merkezinin açılışını 1 Aralık’ta gerçekleştirdi.

- Urfa Kültür ve Sanat Derneği (UKSD), yüzlerce yurttaşın katıldığı şölenle 21 Aralık’ta açıldı.

GELENEKSELLEŞEN CEYLAN ÖNKOL RESİM YARIŞMASI

- Kürdistan’daki sanatsal aktivitelerin temelini oluşturan devlet şiddetiyle yaşamını yitirenlerin unutulmaması. Bu minvalde Eğitim Sen Diyarbakır Şubesi Çocuk Komisyonu tarafından 28 Eylül 2009'da Lice'de havan mermisiyle bedeni parçalanan 12 yaşındaki Ceylan Önkol'un anısına 5 yıldır geleneksel hale gelen resim yarışması da bunlardan biri. Bu yıl ki 5. Ceylan Önkol Resim Yarışması'nın sonuçları da 21 Kasım’da açıklandı. Yarışmada dereceye giren 1. derece kazanan Rojin Akış, , Muhammed Ayhan Özbek Fatih olurken, 2 derece kazananlar ise Berfin Demet Ahi, Esma Nur Başboğa ve Remziye Çelik oldu.

ARAM YAYINLARINDAN BİR İLK

- Aram Yayınları, ilk kez okurlarının karşısına Kürtçenin Kirmanckî (Zazakî) lehçesinde de çıkardığı şiir kitabı ile çıktı. Öykü, araştırma, tarih, inanç, derleme, roman, şiir dalında kitapları okurlarıyla buluşturdu.

A. Hicri İzgören – Sanat ve Hayat

İ. Metin Ayçiçeği - Çocuk ve Demokratik Eğitim (5 cilt).

Prof. Dr. Ordîxanê Celîl ve Prof. Dr. Celîlê Celîl - Zargotina Kurda (2 cilt).

Osman Özçelik - Şaristanî û Nîjadperestî.

Ezîz Gul - Dalpeya Cemedyeyên, Zazakî ilk şiir kitabı özelliği taşıyor.

Hüseyin Deniz - Ji Çîrok û Çîvanokên Kurdan.

Mahmut Baran - Êdi Navê Min Bêrîvane.

Faysal Dağlı - Kutsal Kitaplarda ve Mitolojide Kürtler.

Burçin Demirtola Çelik - Sürgün(de) Kürtler.

Şaban İba - Sevr’den Lozana Kürt sorunu ve Kemalist hareket, 1925 Kürt isyanı ve Kemalist iktidar

Mehmet Sait Üçlü - Hakikat ve Özgürlük

İsmail Biçen - Dağın Ardı

Rojbin Perişan - Gözyaşımın Ağıdıydı Seni Beklemek. (İlk basımı 2003 olan kitap, yeniden basıldı.)

Fuat Kav - Mavi Ring

Fevzi Yetkin Mehmet Tanboğa - Dörtlerin Gecesi.

Thomas Benedikter - Etnik Uyuşmazlığın Özyönetimle Çözümü.

Cezmi Ersöz -Jiyan Fermanek de heye.

Koni Reş - Helbestên Zarokan.

Richard Bac- Qaplibas (Martı).

Ahmedi Hepo – Baweri.