Dünyada özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki aşırı dozda veya gereksiz antibiyotik kullanımının artış gösterdiği ve bu nedenle birçok bakteri türünün tedavilere karşı direnç geliştirdiğinden endişe ediliyor. Uzmanlar, antibiyotik kullanımının önüne geçilmesi gerektiğinin altını çiziyor.

Merkezi Washington’da olan CDDEP adlı kuruluşun araştırmasına göre, dünyada hem tıbbi alanda hem de hayvan besiciliğinde antibiyotik kullanımında ciddi artış yaşandı. Buna göre, 2000 ile 2010 yılları arasındaki antibiyotik kullanımında yüzde 30 oranında bir artış görüldü.

CDDEP’nin raporuna göre, zengin ülkelerde kişi başına düşen antibiyotik kullanımı oldukça yüksek iken, gelişmekte olan ülkelerde bu ihtiyacın giderek arttığı görülüyor. Yoksul Afrika ülkeleri ile Vietnam, Hindistan ve Güney Afrika’da antibiyotik kullanımında ciddi artış var.

Rapor, yoksul ülkelerde antibiyotiklerin rahatlıkla satıldğına, ancak sağlık denetiminin oldukça zayıf olduğuna dikkat çekiliyor.

ONLARCA BAKTERİ TÜRÜ TEDAVİLERE KARŞI DİRENÇ GELİŞTİRDİ

Antibiyotik kullanımının artmasıyla birlikte birçok ülkede bakteri türlerinin bu ilaca karşı direnç geliştirdiği de raporda yer alıyor. 39 ülkeden 12 bakteri türünün incelendiği rapora göre, Escherichia-coli türü bakterinin direnç oranı birçok ülkede artarken, staphylococcus aureus (MRSA) adlı bakterinin methicillin türü antibiyotike karşı direncinde artış görülüyor. Bu artış özellikle Sahara-altı Afrikası, Hindistan ve Avustralya’da kaydedildi.

Yine Latin Amerika ülkelerinde görülen bakterilerin yüzde 90’ı tedavilere karşı direnç geliştirdi. Bu nedenle de uygulanan tedaviler bakterileri iyileştirmeye yetmiyor.

Bakterilerin ilaç türlerine karşı geliştirdiği direncin dünyanın değişik bölgelerinde birbirinden farklı sonuçlar ortaya çıkardığı da görüldü. Hindistan’da genellikle hastanelerde görülen klebsiella pneumoniae bakteri türünün yüzde 57’sinde Carbapeneme ilancına karşı direnç gelişirken, bu oranın 2008 yılında sadece yüzde 29 olması dikkat çekiyor. Carbapeneme türü ilacın bu bakteriyi iyileştirme oranı ABD’de yüzde 90, Avrupa ülkelerinde ise yüzde 95’e kadar çıkıyor.

Hastane ve klinik gibi ortamlarda bulaşan MRSA ve ESBL gibi bakteriler nedeniyle sadece Almanya’da yılda 7 bin 500 ile 15 bin arasında kişinin yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor.

CDDEP raporunda dikkat çekilen bir diğer nokta ise, bakteri türlerinin direncinin gelişmesini önlemek için gelişigüzel antibiyotik kullanımının de önüne geçilmesi gerektiği. Antibiyotik kullanımının Büyük Britanya gibi Avrupa ülkelerinde azaltılması sayesinde MRSA türü bakterilerden kaynaklı iltihaplanma veya diğer hastalıkların da azalma gösterdiğine raporda yer verildi.

ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Raporda ayrıca bakterilerin ilaçlara karşı direnç geliştirmesinin önüne geçilmesi için 6 temel kurala dikkat edilmesi gerekiyor. Bu kurallar şöyle sıralanıyor:

-Hükümetlerin yapacakları çalışmalarla su, sıhhi altyapı ve yine aşı kalitesinin iyileştirilmesi yoluyla antibiyotiklere olan gereksinimin azaltılması.
-Bakterilerin yol açtığı tehlikelere karşı bilincin arttırılması ve özellikle hastaneler ile kliniklerin daha iyi kontrol edilmesi.
-Tarımsal üretim amaçlı antibiyotik kullanımının azaltılması (zira birçok sebze ve meyve türünün yanı sıra  hayvan besiciliğinde antibiyotikler kullanılıyor).
-Aşırı antibiyotik kullanımı yerine, bu tür ilaçların dozajlarının azaltılmasının teşvik edilmesi.
-Bakteriler ile aşırı antibiyotik kullanımı konusunda siyasi karar vericiler ile toplumun etraflıca bilgilendirilmesi.
-Antibiyotik kullanımını belli bir kurala bağlayacak kanun ve düzenlemelerin yapılması.

Raporda son olarak, yeni ilaç türlerinin bulunması için kaynakların sadece yüzde 20’sinin kullanılması istenirken, yüzde 80’lik bölümünün daha ziyade antibiyotiklerin aşırı dozda veya gereksiz kullanıının engellenmesine harcanması gerektiğine de vurgu yapılıyor.