1908 yılının Ekim ayında Boris Savinkov’un Paris’teki apartmanında buluşan ekip Alex Butterworth’a göre dünya tarihinde görülmüş en büyük “terörist” buluşmasıydı.

Ev sahibi Savinkov, Rus İçişleri Bakanı Vaclesav von Plehve ve Rus dükü Sergei Alexandrovich’e suikast düzenlemekten yargılanıp ölüme mahkum edilmiş ancak cezaevinden kaçmayı başararak Fransa’ya sığınmıştı. 66 yaşındaki Peter Kropotkin ise Rusya ve Avrupa’daki anarşist hareketin fikir babaları arasında yer alıyordu ve kimine göre 1901 yılındaki ABD Başkanı William McKinley suikastının arkasında yer alan isimdi.

Vera Figner ve German Lopotin ise 1881’de Çar II. Alexander’ı öldüren Ignacy Hryniewiecki’nin üyesi olduğu Narodnaya Volya örgütünün liderleri olarak yargılanmış ve 20 yıl tam bir tecrit altında Schüsselburg Kalesinde tutulmuşlardı.

O günkü buluşmaya katılan diğer isimlerin en “masum”unun geçmişinde en azından bir polis şefi ya da bir bakana karşı gerçekleştirilmiş suikastler bulunuyordu.

Devrimin Sherlock Holmes’u olarak ün yapan Vladimir Burtsev o gün ortaya tüm devrimci hareketi karıştıracak bir bomba atacaktı. “Şişman Adam” olarak tanınan ünlü Evno Azef, bir ajan provakatördü ve bu bilgi ilk kez o toplantıda açıklandı. Burtsev bir savcı gibi tüm delilleri toplantıdakilere sundu. Sonunda Evno Azef'in İtalya ve Fransa sınırındaki bir eve çağrılarak burada bir mağarada asılarak idam edilmesine karar verildi. Bu ceza hiçbir zaman infaz edilemedi.

Butterworth’un “The World That Never Was” adlı kitabı Avrupa kıtasındaki anarşist hareketin öncüleri ve eylemcilerinin 1851-1932 yılları arasında dünyayı sarsan dönemdeki bir antolojisi özelliği taşıyor. Her an yanıbaşlarındaki ajanlar, provokatörler ve peşlerindeki polis ordusuyla boğuşan anarşistlerin hikayeleri Francis Wheen’in deyimiyle “her bir paragrafı bir Dan Brown romanının tümünden daha fazla aksiyon içerek” bu kitap olağanüstü bir rehber.

Cafe Terminus’u bombalayan Fransız anarşist Emile Henry’nin mahkemede “senin ellerin kana bulanmış“ diyen hakime “senin giyindiğin kuşakların gibi” diye çıkışını, kafasını giyotine koymadan önce “Cesaret yoldaşlar, yaşasın anarşizm” diye bağrışını tuhaf bir hayranlıkla okuyorsunuz.

Olay günü Emile Henry’nin asıl hedefi Fransız Başkanı Sadi Carnot’tu ancak Elysee Sarayı çevresindeki yoğun güvenlik önlemleri nedeniyle zenginlerin buluşma yeri olan Cafe Terminus’u bombaladı.
Henry’nin idamından hemen sonra İtalyan bir anarşist olan Sante Geronimo Caserio, Carnot’u Lyon’da bıçaklayarak öldürdü. O da giyotinin başında Henry’nin sözlerini İtalyanca olarak tekrarlayacaktı “Coraggio cugini – evviva l’anarchia!”

1881 yılının 13 Mart günü Çar II. Alexander’ın arabası St Petersburg’da Catherine Kanalı’nın paralelindeki sokağın başında gözüktüğünde bombacılara beyaz mendil sallayarak kimin işaret verdiği ve ilk patlamadan sağ kurtulduğuna “Tanrıya şükür” diyen Alexander’a “Tanrıya şükretmek için çok erken Alexander Nikolayeviç” diyerek bağırıp ikinci bombayı patlatan Ignacy Hryniewiecki’nin son nefesini nasıl verdiğinin ayrıntılarıyla anlatıldığı kitap İngiltere’den Rusya’ya anarşist hareketin nasıl otoriter rejimleri salladığının tam sayılabilecek bir resmini veriyor.

Anarşistlerin, radikallerin, hayalperestlerin 19 ve 20. yüzyıl devrimlerindeki etkilerini en fazla kırmızı kaplı “Devrimler ve Karşı Devrimler Ansiklopedisi”nin satır aralarında okuyanlar için bu kitap mükemmel bir kaynak.

Kaynak: Yeni Özgür Politika