Kanal İstanbul projesi çevresindeki arazilerin çok büyük bir bölümü daha sonra Haliçport, Antalya Limanı işletmesi derken Varlık Fonu’na devredilen Borsa İstanbul’un (BİST) %10’unun Katar sermayesine satışı birçok tartışmayı da beraberinde getirdi.

Bazı tartışmalar sermayenin Arap dünyasından olması bakımından ‘ırkçı’ bir yaklaşım sergilese de neo-liberal düzeyde işlerin böyle yürümediği AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı tarafından “Paranın rengi, dini yoktur para paradır” sözleri ile açıkça ifade edildi. Peki şimdiye kadar neden sadece Katar sermayesi ile bir alışveriş var? Katar ile olan bu sermaye akışı ne anlama geliyor?

GASP ETMEYE DEVAM EDİYORLAR

HDP Van Milletvekili ve aynı zamanda iktisatçı olan Sezai Temelli’ye göre bu sermaye akışı, AKP iktidarının zaten 18 yıldır özelleştirme ile başlayan daha sonra da kamu kaynaklarının dış sermayeye doğrudan satılmasının yeni bir versiyonu: “Katar'a yapılan bu satışlar 18 yıllık AKP iktidarının yeni bir tezahürü. Geldiği günden itibaren AKP zaten kamu ve halkın kaynaklarını ilk başta özelleştirerek daha sonra da dış yatırımcıya doğrudan satış ile gasp etti, etmeye de devam ediyor. Varlık Fonu bunun en sofistike hali, bütün kaynakları topladılar ve pazarlamaya çalışıyorlar.”

22 MİLYAR DOLAR TÜRKİYE’DE

Katar'ın dünyada yaklaşık 150 milyar dolarlık bir dış yatırımı olduğunu ifade eden Temelli, bunun 22 milyar dolarının ise Türkiye'de bulunduğunu hatırlatıyor: “Bu çok ciddi bir rakam ve Katar'ın Türkiye'ye olan iştahı gün geçtikçe daha çok artıyor. Çünkü AKP toplumun kaynaklarını değerinin çok çok altında Katar'a peşkeş çekiyor. O yüzden sadece Borsa İstanbul'da değil çok daha ötesinde bir kaynak transferi söz konusu. Kanal İstanbul'un çevresindeki arazilerden tutun da birçok yatırma kadar altında Katar’ı görebiliyoruz. Öte yandan 22 milyar dolarla Katar, Türkiye'ye yatırım yapan ülkeler arasında ikinci sıraya yükseldi. Bu çok hızlı bir yükseliş çünkü ilk sıradaki Hollanda neredeyse yarım asırdır çok bilinen firmalarla geldi. Katar ise çok hızlı bir şekilde ikinci sıraya yükseldi ve bu şekilde birçok kamu kaynağına da el koymuş oluyor.”

SUÇ İKTİDARIN...

Temelli önemli bir ayrıntının da altını çiziyor bu Katar’ın değil, şu anki iktidarın suçu: “Bu suç iktidarın çünkü batan geminin malları misali elde avuçta ne varsa satıyor.” Katar dışında neden farklı dış yatırımcı gelmiyor sorusuna Sezai Temelli “istikrarsızlık” yanıtını veriyor:

“Türkiye'de bugün çok ciddi anlamda bir kriz var hem siyasi istikrar açısından güvenilmiyor hem de ekonomik istikrar açısından güven vermiyor bu da ciddi anlamda var olan rejim krizinin sonucu.”

Temelli, Katar’ın tüm bu olumsuzluğa rağmen gelmesine ise şu yorumu yapıyor:

“Çünkü hem kendi stratejik konumunu Türkiye ile sağlamlaştırıyor hem de bir yandan ucuza mal olmuş oluyor. Hem Arap dünyası ile hem de Suudi Arabistan ilişkileri açısından Türkiye'nin askeri gücünden yarar sağlamış oluyor. Ama Katar'ın bu kadar mal alması Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik krize fayda sağlamaz. Olan halkın ve kamunun malının üç beş kuruşa Katar'a peşkeş çekilmesi olur. Giden gider, bu işin sonunda bu iktidar da gider.”

ALGI YARATILMAYA ÇALIŞILIYOR

Ekonomist Mustafa Sönmez de Temelli gibi bu hamlelerle ekonomiye bir fayda sağlanmayacağı kanısında fakat onun görüşü “algı yaratıldığı” üzerine yoğunlaşıyor:

“Katar ile yapılan bu yeni anlaşmalar daha çok algı yaratmak üzerine. Türkiye'ye çok uzun zamandır dış sermaye girişi olmuyor. Öte yandan hem Merkez Bankası'nın hem de Hazine ve Maliye bakanının değiştirilmesi ile birlikte bir ‘reform’ algısı yaratılmaya çalışılıyor. Katar ile yapılan anlaşma haberleri de bu algının devamı niteliğinde. Zira Borsa İstanbul'un 200 milyon dolara satılması henüz bir İddia, şu an resmi bir açıklama ya da belge görmedik. O %10 hisse daha önce Avrupa Yatırım Bankası'na satılmıştı. Avrupa Yatırım Bankası o hisseyi iade etti. Zaten o alışveriş de kaça yapıldı bilmiyoruz. Yani aslında bu %10’u da Katar gerçekte kaça satacaklar onu da bilmiyoruz. Katar’ın başka yatırımlarından da bahsediliyor ama henüz fiiliyatta bir satış gerçekleşmiş değil. Başta da söylediğim gibi bu yatırımcı geliyor algısı için yapılan bir çabadır.”