Türk devletinin Astana ve Soçi'de garantörlüklerini üstlendiği İdlib'teki çete grupları Ocak ayının ilk günlerinde birbirleriyle çatışmaya başladı ve bu çatışmalar Suriye'de ana gündemlerinden biri oldu.

El Kaide bağlantılı Cebhet El Nusra'nın 100'e yakın irili ufaklı grubu bir araya getirerek oluşturduğu Heyet Tehrir El Şam’ın (HTŞ), Türk devleti destekli Ulusal Kurtuluş Cephesi'ne bağlı gruplara karşı başlattığı operasyonlarla İdlib'in tamamına yakınını ele geçirdi.

KONTROL NOKTALARINA RAĞMEN

Türk devleti, HTŞ'nin saldırıları karşısında, 12 gözlem noktasının (Salwa, Simon dağı, Aqil dağı, Anak dağı, Raşidin, El Eys, Til Tuqan, Surman, Morek, Meydan Xezal, İştabraq dağı, Türkmen dağı) bulunduğu İdlib'te büyük bir sessizliğe gömüldü ve bu sessizlik tüm taraflarca sorgulandı.

HTŞ BÖLGEYİ ELE GEÇİRDİ

HTŞ'nin Türk devleti destekli gruplara karşı ilerleyişini sürdürdü ve İdlib'in güneyindeki Ariha ile Maret El Numan kasabaları dışında tüm bölgeyi denetimine aldı. Buradaki Ehrar El Şam gibi El Nusra'dan sonraki en büyük gruplar da HTŞ'ye boyun eğdi ve asayiş güçlerini lağvetti.

Halep'in batısında ve İdlib'in güneyindeki Hama ile Lazkiye kırsallarında yer yer Suriye rejim güçleri ile HTŞ arasındaki çatışmalar yaşanmaya devam ediyor. HTŞ'nin saldırıları karşısında Rus savaş uçakları da 4 Ocak günü Daret Izze ve Halep'in batısında HTŞ mevzilerini vurmuştu.

DİKKAT ÇEKEN SESSİZLİK

Daha önce Idlib'e yönelik herhangi bir saldırı olduğunda "siviller vuruluyor" argümanıyla kamuoyu yaratan Türkiye'nin sessizliği dikkat çekerken; Rusya, İran ve rejimin de sessizliği dikkat çekiyor. Ayrıca İdlib'te söz sahibi olan Suudi Arabistan, ABD ve Batı ittifakı da sessiz.

LAVROV'UN SOÇİ HATIRLATMASI

Türk heyetinin 29 Aralık 2018'de Moskova'ya yaptığı ziyaret ve burada Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un Türkiye'ye "Soçi Mutabakatı"nı hatırlatmasının hemen ardından patlak veren İdlib olaylarının ardından sessiz kalan Türk devleti, sessizliğini bozdu. ilk olarak İdlib'in komşusu Hatay sınırına askeri sevkiyat  yaptı.

AKAR: YAKIN İŞBİRLİĞİ İÇERİSİNDEYİZ

13 Ocak günü de Türk Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Genelkurmay Başkanı Yaşar Güler, MİT Başkanı Hakan Fidan ve Kara Kuvvetleri Komutanı Ümit Dündar Hatay’da toplandı. Burada konuşan Akar, "Türkiye'nin İdlib’de ateşkes ve istikrarı sağlama çabalarının sürdüğünü, Ankara ve Moskova'nın bu konuda yakın işbirliği içinde olduklarını" söyledi.

ZAHAROVA: TÜRKİYE ÇABA HARCIYOR

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova da konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "17 Eylül 2018 tarihinde Türkiye-Rusya İdlib mutabakatı anlaşmasına bağlılığımızı tekrar teyit ediyoruz” dedikten sonra "Ankara’nın anlaşmayı koruyabilmek için iki misli çaba harcadığını" ifade etti.

ESRARENGİZ BİR HTŞ OPERASYONU!

Aynı gün Türk polisi Adana merkezli Ankara ve İstanbul'da HTŞ'ye yönelik bir operasyon düzenledi ve Anadolu Ajansı (AA) operasyon görüntülerini servis etti. HTŞ'ye yakınlığıyla bilinen Fukara Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği'nin (Fukara-Der) Genel Başkanı Hasan Süslü'nün de aralarında bulunduğu 13 kişinin gözaltına alınmasına "cihatçı medya organları" Türkiye'nin Rusya'yı memnun etmeye çalıştığını belirterek, büyük tepki geldi. AA'nın büyük bir organizasyonla servis ettiği haberi birkaç saat sonra kaldırması dikkat çekti.

MOSKOVA-ANKARA HATTINDA UKRAYNA SÜRTÜŞMESİ

Moskova ile Ankara arasında İdlib konusunda "işlerin yolunda gittiğine" ilişkin yorumlara gölge düşüren bir başka gelişme de Türkiye'nin Ukrayna'ya İnsansız Hava Aracı (İHA) satması. 2014 yılından beri Batı bloku ile Rusya'nın taraf olduğu Ukrayna'daki savaş Türk devleti de Osmanlı bakiyesi olarak gördüğü Kırım üzerinden dahil olmaya çalışıyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko geçtiğimiz gün yaptığı açıklamada, Türkiye'den 12 adet Bayraktar TB2 İHA (söz konusu İHA'lar Erdoğan'ın damadı Selçuk Bayraktar tarafından üretiliyor) alacaklarını duyurdu.

Konuya ilişkin konuşan Rus Dışişleri Sözcüsü Mariya Zaharova, Türkiye'ye Ukrayna'da iç savaş yaşandığını hatırlattı ve uluslararası anlaşmalara dikkat çekerek, “Kiev rejimine silah verilmesi Ukrayna’daki iç krizi kötüleştiren bir faktöre dönüşmemeli” uyarısında bulundu.

SURİYE HAREKETLİ, İRAN SESSİZ, İSRAİL TETİKTE

Bu gelişmeler yaşanırken, Suriye ordusu da İdlib'in güney hattı olan Halep, Hama ve Lazkiye kırsallarına askeri sevkiyata başladı. İdlib için pusuda bekleyen İran ise hala sessizliğini bozmuş değil.

Ancak İran'ın Akdeniz'den uzaklaştırılmasını hedefleyen Batı Bloku da şimdilik bu görevi İsrail'e devretmiş durumda. Cuma akşamı İsrail Şam kırsalında İran ve Hizbullah noktalarını hedef aldı.

İRAN SOÇİ'DE ÖTELENMİŞTİ

Rusya'nın İsrail'in uzun bir süredir Suriye'de İran'a yönelik saldırılarına sessiz kalması dikkat çekiyor. Nitekim Türkiye ile Rusya'nın İdlib konusunda vardığı Soçi Mutabakatı'nda da İran dışlanmıştı.

Putin, Erdoğan ve Ruhani 7 Eylül 2018'de Tahran'da bir araya gelmiş, ardından 17 Eylül günü Putin ile Erdoğan Soçi'de bir araya gelerek, İdlib'e ilişkin mutabakatı imzalamıştı. Söz konusu mutabakata İran'ın dahil edilmemesi, ABD, İsrail ve Batı blokunun İran'ı Akdeniz’den uzaktA tutma ve Rusya'nın da buna ikna edildiği yorumlarına neden olmuştu.

KÖRFEZ HAMLESİ Mİ?

İdlib konusunda Türk devletinin yapmak istediği hamle hal belirsizliğini korurken, HTŞ'nin bölgedeki Türkiye destekli grupları silmesi aynı zamanda Suudi Arabistan ve Mısır öncülüğündeki Körfez ülkelerinin ABD'ni onayıyla Türkiye'ye karşı hamlesi olarak yorumlanıyor.

HTŞ: TÜRKİYE'NİN KÜRTLERLE SAVAŞINDAN BİZE NE?

Nitekim, HTŞ'nin lider kadrosundan Ebû Yakazan El Misrî yaptığı açıklamada, diğer gruplara Türkiye'nin buyruğundan çıkma çağrısı yapmış ve Türkiye devletinin İdlib'i pazarlayarak, Fırat'ın doğusuna operasyon icazeti almaya çalıştığını belirterek, "TSK'nin Kürtlerle savaşının Müslümanları ilgilendirmediğini" söyledi.

TÜRKİYE VE İRAN HARCANIYOR MU?

İdlib'te yaşanan gelişmelerin ne kadarının Türk devletinin denetiminde geliştiği üzerine yorumlar yapılırken, Rusya'nın İran'ın Akdeniz'den uzaklaştırması karşılığında, ABD'nin de Türk devletinin İdlib'teki etkinliğinin azaltılmasına göz yumulduğu yorumları yapılıyor.

SOÇİ MUTABAKATI UYGULANMADI

Soçi Mutabakatı'nda, "İdlib'in etrafında Suriye ordusu ile silahlı grupları ayıran 15-20 kilometrelik silahsızlandırılmış bir bölge oluşturulması, 10 Ekim'e ağır silahların bu bölgeden çekilmesi, 15 Ekim'e kadar tüm 'radikal terörist gruplar'ın silahsızlandırılmış bölgeden uzaklaştırılması ve 2018'in sonuna kadar M4 (Halep-Lazkiye) ve M5 (Halep-Hama) otoyollarının güvenliği sağlanıp trafiğe açılması" konusunda mutabakata varılmıştı. Ancak Türkiye bunların hiçbirini yerine getirmediği gibi bölgenin tamamı HTŞ'nin denetimine geçti.

GÖZLER TARİHİ BELİRLENMEMİŞ GÖRÜŞMEDE!

29 Aralık 2018 tarihinde Moskova'da Rus yetkililerle görüşen Türk heyeti, dönüşte Erdoğan ile Putin'in yakın zamanda görüşeceğini açıklamış, ancak bu durum Kremlin Sözcüsü Dmitrey Peskov tarafından yalanlanmıştı. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton ve heyetinin 8 Ocak'taki Türkiye ziyaretinde Erdoğan'ın Bolton'a randevu vermemesi üzerine Peskov, "Putin-Erdoğan görüşmesinin yakın zamanda yapılacağını" duyurmuştu. Şimdi gözler İdlib konusunda da "tarihi belirlenmemiş Putin-Erdoğan görüşmesinde."