Kobanê dünya insanlığının yönü olurken, bu direnişe hayranlık duygularıyla destek oldu. Başta Kuzey Kürdistan olmak üzere, halk Kobanê sınırı boyunca destek sunarken, bununla yetinmeyenler ise Kobanê’ye gelerek, destansı direnişe katılıp, canlarını, bedenlerini verdi. Bu direnişçilerin bedenleri şimdi Kobanê’deki şehitlikte yek vücut bir şekilde umutları canlandırmaya devam ediyor.

Kobanê şehitliği 19 Temmuz 2012’de Rojava devriminden sonra inşa edilmeye başladı. Şehit Aileleri Kurumu’nun önerisi üzerine de şehitliğe Şehit Dicle adı verildi. Dicle de binlerce Kürt kadını ve erkeği gibi özgürlük mücadelesine gönül vererek PKK saflarına katılan Kobanêli genç bir kadın. Kobanê’nin Korali köyünden olan Dicle, Rojava Kürdistan’ından gerillaya katılarak, ARGK’de yaşamını yitiren ilk Kürt kadın gerilla.

1989’da Kuzey Kürdistan dağlarında bir çatışmada yaşamını yitiren Dicle’nin naaşı ise hala doğduğu toprağa getirilmeyi bekliyor.

2012’de kurulan şehitlik, şimdiye kadar binden fazla savaşçıya kucak açmış. Şehitlikte 4 cenaze toprağa verilmişti. Birisi Kuzey Kürdistan’da yaşamını yitiren gerilla Dünya, 3’ü ise asayiş üyesi.

İlk yıl Baas rejimi tarafından cenazeler kaldırılmış, ancak halk kararında ısrarını sürdürmüş. 2012’de ise devrimi ile halkın kendisini yönetmeye başlamasıyla birlikte Şehit Dicle Şehitliği’nde özgürlük mücadelesinde yaşamını yitiren savaşçıların ve gerillaların cenazeleri gömülmüş.

Şehit Dicle Şehitliği, Kobanê direnişinde yaşamını kaybedenlerin büyük bir kısmını barındırıyor. DAİŞ çetelerinin Kobanê’ye saldırdığı zaman çetelerin denetimine girmesinden dolayı çatışmalarda yaşamını yitiren savaşçılar, mevzilerdeki alanlarda toprağa verilmiş.

‘İLK ÖNCE KUZEY KÜRDİSTAN’DA YAŞAMINI YİTİREN GERİLLALAR GÖMÜLDÜ’

Kobanê direnişi sürecinde mevzilere yakın üç şehitlik oluşturulmuş. Kobanê Şehit Aileleri Kurumu Eş Başkanı Arif Bali, şehitliklerin nasıl oluşturulduğunu anlattı: “Kobanê’de ilk önce Kuzey Kürdistan dağlarında şehit düşen gerillaların cenazeleri vardı. Onları genel Kobanê mezarlığına gömmüşlerdi. Köylerde de şehitler vardı. 2012 devriminden sonra kantonlarda şehitleri bir şehitlikte toplama kararı alındı.

2013 savaşı başladı. İlk şehit Mahmut arkadaştı. Dilovan arkadaş vardı, ilk defnedilenler onlardı. Bu şehitlik onlarla başladı. Devrimin şehitleri çoğaldıkça, alan da genişlemeye başladı.

DAİŞ çetelerinin saldırıları başladığında, şehitliğe son defnettiğimiz şehit Arap bir savaşçıydı. DAİŞ saldırıları başladı. DAİŞ’in mermileri üzerimize geliyordu.

Daha sonra şehitleri Mürşitpınar sınır kapısı tarafına gömmeye başladı. Şehit Dicle Şehitliği’ni bırakmak zorunda kaldığımızda YPG, YPJ ve Asayiş güçlerinden 200 şehit gömmüştük.

Şehir savaşı sürecinde ise, Ekim 2014’te şehir içinde şehitlikler oluşturuldu. İlk şehitlikte Ömer Qamişlo ile birlikte 19 savaşçı toprağa verildi, sınır kapısı yanındaydı. Savaş döneminde üç şehitlik böylece oluştu. İlk şehitliğe 125 savaşçı gömüldü. Mezarları yaparken, imkanımız yoktu, taş, tahta yoktu. Bazen tarla veya ev etrafındaki taşları ve evin kapılarını söküyorduk.

Bir şehitlik DAİŞ tarafından fark edildiğinde oraya top atışı yapıyorlardı, biz de o yeri bırakıp başka bir yere gidiyorduk. Şehir savaşı döneminde her üç şehitliğe toplam 250 savaşçının cenazesini gömdük.

Sınır kapısı açık olduğu dönemlerde de şehitlerin çoğu Kuzey Kürdistan’a geçirildi, aileler oradan şehitlerini aldı. Kuzey Kürdistan halkının çocukları aileleri tarafından alındı. Kobanêli olan şehitler de Suruç’ta bir şehitlik oluşturuldu.

İlk başta, şehitleri yıkayıp, elbiselerini çıkarıp yeni elbiselerle cenazeyi naylonlara sararak, toprağa veriyorduk. Böylece ileride aileler isteyince rahat bir şekilde cenazeler çıkarılıp veriliyordu. Sonra, şehitleri elbiseleriyle gömmeye başladık. Tabii ki yaraları ve kanları temizliyorduk.

Kobanê direnişinin zaferle sonuçlanması ardından, 2015 yılı Newrozu’nda ise cenazelerin Şehit Dicle Şehitliği’ne taşınması kararını aldık. Cenazeleri de 4 Nisan’da taşıdık. Rojava genelinde ise 14 şehitlik, Kobanê’de ise mevcut hali ile 3 şehitlik bulunuyor. Diğer iki şehit, DAİŞ çetelerinin katlettiği halk için oluşturulan Komkuji ve Berxbotan şehitlikleridir.

Şehit Dicle Şehitliği’nde şu an toplam 1025 şehit bulunuyor. Bu şehitlerin 777’si Rojava, 167’si Kuzey Kürdistan, 20’si Doğu Kürdistan ve 5’i de Güney Kürdistan’dan. Ayrıca 56 Arap savaşçı ile 1 de MLKP savaşçısının cenazesi bulunuyor.

Bu şehitlerin 756’sı YPG, 138’i YPJ ve 13’ü de HPG, 28’i yurtsever ve 56’sı ise QSD üyesi. Bu da Kobanê şehitliğinin başta Kürt halkı olmak üzere, Ortadoğu halklarının özü olduğu anlamına geliyor.”

ŞEHİTLİKLER YENİDEN YAPILIYOR

2012’de başlayan Kobanê direnişiyle devam eden şehitlik çalışması bugün de sürüyor. Şehitliğin genel sorumluluğunu Şehit Aileleri Kurumu yürütüyor. Ama inşa çalışmalarını ise Kobanê Yeniden İnşa Komitesi üstlenmiş.

Şehitliğin yeni ve hedeflenen haline ilişkin ise Şehit Aileleri Kurumu üyesi Muhammed İsmail Berxbatan, “Şehitlikte Şehit Şirin’in emeği çok büyük. Şehitliğin genişletilip büyütülmesi ve inşa işinin hızlanmasında onun emeği çok büyük. Şehit Şirin şehitliğin inşasını devraldığında iş çok hızlandı” dedi.

Hem mezarların tamiri, mermerlerle kaplanması hem de şehitlik içindeki müze alanı, ibadet yeri ve Dört Parça Kürdistan’ı temsil eden anıtların yapımının hızlandığını söyleyen Berxbatan şunları dile getirdi: “Şehitliği hava koşullarını, elimizdeki imkanları da düşünerek, bir yıl içinde tamamlamayı planlıyoruz.

Şehitliğin inşasına ilk önce dış duvarları değiştirerek, başladık. İlk önce kapalı, yüksek beton duvarlar vardı, onları yıkıp, şehitliği görünür kılan demir parmaklıklara çevirdik. Şehitlik içinde birkaç noktadan kanalizasyon işini tamamlayıp su basmalarının önüne geçtik.

Şehitliğin inşat malzemelerinin, mermer başta olmak üzere, dışarıdan temin ediyoruz. Burada bizim yaptığımız briket ve parke taşlar var. Bunun yanında demir ihtiyacını da kendimiz karşılıyoruz.

Şu an mezarları yükseltip mermerle kaplıyoruz. Bu işlem bitince tüm mezarların üzeri çiçeklerle donatılacak, her mezar arası parke taşlar döşenecek. Şehitliğimizin en önemli inşa yapıları müze olarak kararlaştırılan bina. Bu bina bittiğinde şehitlerin fotoğrafları, özel eşyaları yerleştirilecek.

Büyük bir defter bırakılacak ve burayı ziyaret edenler bu deftere yazı yazabilecekler. Müze binasının yanında bir de ibadet için bir bina inşa ediyoruz. Burada hangi din, hangi inançtan insan olursa oldun inancında ister de ihtiyaç görürse ibadetini yapacak.

Şu an şehitlik içinde bir tören alanımız var, ama henüz düzenli değil, son hali verilecek. Şehitliğe girişte bulunan boş iki yan alan vardı. Şimdi orada bir Önderlik bahçesi ve bir de şehitler bahçesi yapıldı. Burası çeşitli ağaç ve çiçeklerle süslenecek. Şehitliğimiz her gün olmak üzere akşam altıdan önce her türlü ziyarete açık. Kobanê şehitliğiyle birlikte Rakka hamlesi şehitleri için Kadiriye köyünde bir ve Minbic şehitleri içinde Minbic’de bir şehitliği inşa etme çalışmasını da yürütüyoruz. Şehitliğimizin hemen yanında Kobanê halkının mezarlığı var burayla birlikte onu da düzenliyoruz.”

Şehitlerin gittikçe genişlediğini söyleyen Berxbatan, “Şehitliğimiz gittikçe genişliyor, şehitliğin genişlemesini istemiyorum bu daha fazla genç Kürt kızı ve erkeğinin şehit olması anlamına geliyor” dedi.