Türk Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) 2014'te hazırladığı ve 24 Temmuz 2015'te startını verdiği "Çökertme Planı” kapsamında Kürdistan coğrafyasında soykırım planları uygulanıyor. Bu plan kapsamında öngörülen, OHAL'le de desteklenen Te’dib (edeplendirme), Tenkil (cezalandırma), Taqtil (katletme), tehcir (göçertme), temsîl (asimile etme), Temdin (medenileştirme) ve tasfiye (etkisizleştirme) hayata geçirildi. En somut uygulamalar ise “kamu düzeni” adı altında yasaklarla gerçekleştirildi. Tüm bu işlemler, yasaklar ilan edildikten sonra başlıyordu. Çünkü bu aşamada yapılan katliamların hesabı sorulmuyor, yasa ile koruma altına alınıyordu.

SOKAĞA ÇIKMA YASAKLARI

İlk sokağa çıkma yasağının ilan edildiği 16 Ağustos 2015 ile 16 Ağustos 2016 arasında en az 321 sivil sadece resmi sokağa çıkma yasağı ilan edilmiş zaman dilimleri içerisinde katledildi. Bu kişilerden 75’i çocuk, 70’i kadın ve 30’u da 60 yaşın üzerinde.

Geçen iki yıllık süre zarfında Amed’de 136, Mêrdin’de 42, Şirnex’te 13, Colemêrg’te 21, Mûş’ta 7, Êlîh’te 5, Çewlîg’de 7, Elezîz’de 2, Dersim’de 6 ve Sêrt’te 1 kez sokağa çıkma ilan edildi. 2017’deki sokağa çıkma ilanları 2016’ya göre iki kattır. Bu ilanlar “Kamu Düzenini Sağlama” adı altında yapıldı. Örneğin Şırnak Valiliğinin duyurusu şu şekildedir: “14.03.2016 Pazartesi günü (bugün) saat 23:00’den itibaren Şırnak il merkezinde Bölücü Terör Örgütü mensuplarının yakalanması, patlayıcılarla tuzaklanmış çukurların ve barikatların bertaraf edilmesi, halkımızın can ve mal güvenliğinin sağlanması için 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11/C maddesi gereğince ikinci bir emre kadar sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.”

Newroz sürecine girilirken de şöyle bir yasak duyurulur: "İlimiz genelinde Bölücü Terör Örgütüne karşı yürütülen operasyonlar sebebiyle Şırnak İl Merkezi ve tüm ilçelerimizde 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu kapsamında yapılacak olan açık hava toplantıları ve gösteri yürüyüşleri ile düzenlemesi muhtemel Nevruz etkinlikleri, ortaya çıkabilecek herhangi bir provokasyonun engellenebilmesi Milli Güvenlik, Kamu düzeni, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve suç işlenmesini önlemek amacıyla; uygun şartlar oluştuğunda tekrar değerlendirilmek ve en kısa sürede tekrar serbest bırakılmak üzere 16.03.2016 (Bugün)’ den itibaren ikinci bir emre kadar yasaklanmıştır. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.”

KENTLER YERLE BİR EDİLDİ

Türk ordusu bu yasaklar süresince kent merkezinde tank, top, bomba atar, köprü tank, havan topu başta olmak üzere ağır askeri araç ve silahlar kullandı. Onlarca kategoride binlerce suçu alenen işledi. Başta siyasi partiler olmak üzere, sivil toplum kurumları ve belediyeler bunları raporlaştırdı. Mesela Nusaybin’de Nisan 2016’da abluka devam ederken, valiliğin yetkileri elinden alınarak operasyon ile ilgili tüm yetkiler askeri komutaya devredildi. Bunun sonucu Nusaybin’in yerle bir edilmesidir.

SUR'DA İKİNCİ YILINDA

2017’ye girildiğinde ise yasak kapsamına giren il sayısı 11, ilçe sayısı da 45’e yükseldi. Amed’in merkezindeki Sur ilçesinde ilk yasak, 6 Eylül 2015’te ilan edildi. TİHV raporuna göre Sur yasağı bir yılı geçti. Sur’da 28 Kasım 2015'te Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş mahallelerinde ilan edilen “sokağa çıkma yasağı” hâlâ devam ediyor. Yani Sur yasağı 2. yılına girmek üzere.

Yine savaşın başladığı tarih olan 24 Temmuz 2015 ile 24 Temmuz 2016 arasında, insan hakları kuruluşlarınca tespit edilen yargısız infaz sonucu katledilen kişi sayısı 440’tır. Bunların hepsi işlemsiz kaldı.

12 ŞEHİRDE DİRENİŞ VARDI

YPS, bu süreçte toplam 12 şehirde direniş geliştirdi; Sur, Cizre, Hezex, Nusaybin, Şırnak, Gever, Silopi, Farqîn, Derik, Kerboran, Bismil ve Varto. Bu şehirlerin yanı sıra Van ve Siirt’te de hendeklere dayalı değil de hareketli bir şekilde savaş yürütüldü. Derik, Kerboran, Varto ve Bismil gibi şehirlerde uzun süreli değil; ya 1 hafta, ya 2 hafta, ya da 2-3 gün sürdürüldü. YPS resmi açıklamasında 376 şehit verdiğini kamuoyuyla paylaşmıştı.

SİSTEMATİK ŞİDDET SÜRÜYOR

Bugün şehir savaşları kısmen durmuş durumda. Yerle bir edilen bu şehir merkezleri ve ilçeler karakol yapılarak, geri kalan yapılar da zorla yıkılıyor. Sistematik bir zor kullanma, şiddet devam ediyor. Gelinen aşamada geçen iki yılın bilançosu daha net ortaya çıkmış durumda. Vahşetin boyutu o kadar büyük ki; uydu görüntülerinden görmek bile mümkün. Örtbas edilmeye çalışılan, yıkımı meşrulaştıran özel savaş bir taraftan yürütülürken uyduya yansıyan görüntüler söze gerek bırakmıyor.

SOYKIRIMIN FOTOĞRAFI

Bir İran atasözü “izlemek cehennemdir” der. Şehirlerin/ilçelerin değişen ve dönüşen fiziki yapısı uydu görüntüleri üzerinden izlendiğinde tam da bahsedilen cehennemvari duyguyu yaşamak mümkün. Modern mimaride kullanılan ‘artifakt’; yani insan eliyle oluşturulan bir soykırım yapısının fotoğrafına bakmanın dehşetengiz duygusudur bu!

BÜTÜNÜN DARMADAĞIN EDİLMESİ

20. yüzylın ilk yarısında, Almanya'da ortaya çıkan “Gestalt psikolojisi”, zihnin kendi kendisini algıladığı şeylerde bir bütün görmeye organize etmesi ilkesine göre çalışır ve temel bakışı "bütün, parçaların toplamından farklı” deyişidir. Yakılıp yıkılmış Sur, Nisêbîn, Şirnêx’in 2015 ve öncesindeki ile 2017’deki görüntüleri karşılaştırdığımızda parça-bütün ilişkisini, bütünün nasıl darmadağın edilmeye çalışılarak parçaları güçsüz bırakmaya çalıştıklarını iliklerine kadar hissediyor insan.

DEVLET VAHŞETİNİN İFŞASI

En iyisi sözü fotoğraflara bırakmak. Çünkü bir fotoğraf bin kelimeye bedeldir. Fotoğraf bir an’ın donmasıdır. Bu donmuş ana bakıldığında o fiziksel anın da hakikatine bakma, bilinci yaşama, yaşama yansıtma şansımız olur. Susan Sontag ‘On Photography’ adlı eserinde "Herhangi bir insanın vahşetin en amansız boyutlarını gösteren fotoğraflarla ilk defa karşılaşması, bir tür ifşadır, prototipik açıdan da modern ifşadır” der. Burada görülen Nisêbîn, Sur ve Şirnêx fotoğrafları da “devlet vahşetinin” ifşasıdır.

NUSAYBİN 2013

NUSAYBİN 2016

SUR ONCE

SUR SONRA

ŞIRNAK ÖNCE

ŞIRNAK SONRA

CİZRE’DE YIKIMIN YAŞANDIĞI MAHALLELERDEKİ FOTOLAR ESKİ

Bodrumlarda insanların yakılarak katledildiği Cizre’de ise yıkımın yaşadığı mahallelerdeki uydu fotoğrafları eski. İlçenin yıkıma uğramayan mahallelerinde ise fotoğraflar güncel görünüyor.

Örneğin Nur Mahallesindeki uydu fotoğrafları Ocak 2015 tarihini taşırken diğer mahallelerin fotoğrafları ise Temmuz 2016 tarihini taşıyor.