Ekvator halkı, son birkaç aydır seçim gündemi ile yatıp kalkıyordu. Seçim sonu tartışmaları daha yeni başlamışken, cezaevlerinde yaşanan katliam bütün gündemlerin önüne geçti. 

Ekvator’da  29 sosyal rehabilitasyon merkezi ve 26 geçici gözaltı merkezi olmak üzere toplam 55 cezaevi bulunuyor. Bu Cezaevlerinin toplam kapasitesi 27 bin kişi. Cezaevlerinde, 2006 yılında 12 bin tutuklu mevcut iken, 2020’de bu sayı 40 binin üzerinde çıktı. 2020 yılında, Covid-19 salgınından dolayı, 2000 tutuklu serbest bırakıldı. Mevcut haliyle Ekvator’daki 55 cezaevinde 38.000 tutuklu ve hükümlü var.  

Tutukluların çoğu yoksulluk, işsizlik ve asgari yaşam koşullarının sağlanamamasından kaynaklanan suçlar nedeniyle cezaevlerinde. Son zamanlarda, uyuşuturucu kaçakçılığı ve bu suçlara bulaşan kadınların sayısındaki artış dikkat çekiyor. Latin Amerika’nın genelinde olduğu gibi, yoksulluk ile orantılı olarak, suç örgütlerinin çoğalması da, son 15 yılda üç katına çıkmış.

2020 yılında Ekvator’daki 55 cezaevinde değişik nedenlerden dolayı 51 kişi yaşamını yitirdi. Bugüne kadar ölümler münferit olaylar olarak kayda geçti, ancak 6 Aralık 2020’de ilk defa Ekvator’un Esmeral’da şehir cezaevinde yine mafyalar arasında çatışma yaşandı, 6 tutuklu öldü, 7’si yaralandı.

23 Şubat’te 3 cezaevinde aynı anda yaşanan çatışmaların büyüklüğü ve organize biçimi, mafya ve suç örgütlerinin ne kadar güçlü ve örgütlü hale geldiğini de gösteriyor. Cezaevi müdürleri ve polisin verdiği bilgilere göre, çatışmalar dört mafya gurubu (Los Pipos, Los Lobos, Los Chone Killers ve Los Tiguerones) arasında yaşandı.

Cezaevi çatışmalar ardından Ekvator’daki 29 sosyal rehabilitasyon merkezi müdür yardımcısı olan Orlando Jácome görevinden istifa etti.

Seçim tartışmaları bitmeden Ekvator halkı cezaevlerini, cezaevlerindeki ölümleri ve bu ölümlerde devletin sorumluluğunu tartışmaya başladı. Devlet görevlileri, kendi başına ciddi bir sorun olan mafyayı ve mafya gruplarını sorumlu göstererek kendisini aklama gayreti içinde. Bu grupların çok tehlikeli ve kontrol edilemeyen gruplar olduğu algısı ile toplumu ikna etmeye çalışıyor.

Fakat mevcut sorunların kaynağına inmek, cezaevlerindeki çatışmaların ve ölümlerin nedenlerini açığa çıkarabilmek için Ekvator’daki sivil toplum örgütleri, siyasi partiler ve toplumun farklı kesimleri hala devreye girebilmiş değil.  

Toplumun bu sorunlara objektif bakabilen duyarlı kesimleri ise hem devletin sormluluğu üzerinden atan tutumunu, hem de siyasi partiler ile sivil toplum örgütlerinin harekete geçmemesini eleştiriyor.

Devletin tam denetimi ve kontrolü altındaki cezaevlerindeki çatışmalarda 79 mahkumun öldürülmesi, Ekvator’da yeni bir tartışma başlattı. Konuyla ilgili ve ilgisiz herkesin ortak sorusu şu;  mafya ya da diğer suç örgütleri, devletin kontrolü ve denetimi altındaki bir alanda bu tür katliamları yapabiliyorlarsa, bu suç örgütleri dışarda ne yapamaz ki?

Zira yasadışı bu örgütlerin kontrol ettiği alanlar, bölgeler, şehirler ve mahalleler var. Cezaevlerini kontrol edemeyen polis ve askeri güçlerin dışarıyı nasıl ve nereye kadar kontrol edeceği, temel endişe kaynağını oluşturuyor.