Kuzey Kürdistan’da son dört aydır orman yangının olmadığı gün neredeyse yok. Hozat’ta askeri operasyonla birlikte başlatılan yangın 11 gündür devam ediyor. Valilik, havadan müdahaleyi ihtimal dahiline bile almayıp karadan müdahale için yol olmadığını iddia ederek, yurttaşlara da yasakladı. Besta’da ise yine Türk güçlerinin fail olduğu yangın sürüyor, müdahaleye de izin verilmiyor.

Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Danzi, Kurukaymak köyleri ile Koçeri mezrasında başlatılan askeri operasyon birlikte çıkan ve Uzunçeşme köyüne yayılan orman yangını, 11 gündür sürüyor. Müdahale edilmeyen yangın, onlarca hektarlık alanı küle çevirdi. Yangını söndürmek isteyen yurttaşlar da Türk askerlerince engellendi. Tunceli Valiliği ise dün yaptığı yazılı açıklamada, Hozat ilçesinden yangın alanına ulaşım olmaması nedeniyle söndürülemediğini ileri sürdü. Orman yangınının “örtü yangını” olarak tanımlandığı açıklamada, yangına havadan müdahale edilmemesine ilişkin herhangi bir bilgi yer almadı. Açıklamada, “Bölge görevli olmayan vatandaşlarımız için risk arz etmektedir. Vatandaşlarımızın Ovacık Kaymakamlığımızın izni olmaksızın alana girmemeleri rica olunur” denildi.

HELİKOPTERİN BOMBALAMASIYLA

Şırnak’ın Besta bölgesinde bulunan Mêhrîna köyünde yangın çıktı. Alınan bilgilere göre, önceki gün helikopterden havadan bombalaması sonucunda ormanlık alanda çıkan yangın söndürülmedi. Yangının çıktığı bölge yasaklı olduğu gerekçesiyle müdahaleye izin verilmiyor

DEVLET ELİYLE YANGIN

Siyasi nedenlerle orman yakma, ilk kez 1925’te Şêx Said öncülüğündeki direnişin bastırılması sırasında oldu. Şark Islahat Kanunu ile yangınlar devam etti. Ardından Dersim Katliamı ve OHAL zamanında da daha sistematik devam etti. 2010’da kısmen yeniden başladı. Soru önergesine verilen yanıtta göre; 1990-2008 arasında 300 orman yangınında 9 bin 100 hektar zarar gördü. 2010’daki yanıtta ise 5 bin 649 hektar olarak yanıt alındı. Diyalog sürecini bitiren Türk iktidarının, Temmuz 2015’te Kürtlere karşı yeniden savaş başlatmasıyla birlikte yangınlar Cudi’de başladı ve birçok yerde devam etti. Orman Genel Müdürlüğü sitesinde hiçbiri yer almadı. Türk medyası da görmedi. Kuzey Kürdistan’da çıkan yangın, pek çok ekolojik hareket tarafından görmezden geliniyor.

SON ÜÇ AYDAKİ TABLO

 * 20 Ağustos: Hakkari'nin Şemdinli ilçesine bağlı Nêrkole köyünün Gomanê Dağı ve çevresinde 15 Ağustos’ta başlatılan yangın, dört gün aradan sonra hiçbir müdahalede bulunulmadan kendiliğinden söndü. Yangında binlerce ağaç küle döndü. Soğutma çalışması yapılmadığı için yer yer yeniden başladı.

* 19 Ağustos: Cudi Dağı’nın Zêre kêrê bölgesinde, yangın çıkarıldı. Herhangi bir müdahale yapılmayan yangın, geniş bir alana yayıldı.

* 17 Ağustos: Cudi Dağı’nın Girêhirmo bölgesinde çıkartılan yangına müdahale engellendi. Yangın kendiliğinden söndü. 

* 16 Ağustos: Mardin'in Midyat ilçesine bağlı Batê köyünde bulunan ormanlık alanda gece saatlerinde yangın çıktı, rüzgarın etkisiyle büyüdü.

* 6 Ağustos: Amed’in Lice ilçesine bağlı Şêxan köyünün kırsal kesimlerinde akşam saatlerine doğru yangın çıktı. Yangına herhangi bir müdahalede bulunulmadı.

* 5 Ağustos: Siirt’in Tillo ve Pervari ilçeleri kırsalında ormanlık alanda yangın çıktı. Tillo ilçesine bağlı Nepilê ile Pervari ilçesine bağlı Şûz köylerinde abah çıkan orman yangını söndürüldü. Şûz’un dağlık alanındaki yangına müdahale etmek isteyen köylüler, bölgeye konuşlandırılan askerlerce “güvenlik bölgesi” gerekçesiyle engellendi. Köylülerin ısrarı üzerine yangına müdahale etmelerine izin verilirken yangın köylüler tarafından sündürüldü.

* 4 Ağustos: Cudi Dağı’nın eteklerinde bulunan Gundik Remo köyünün kırsal kesimlerinde öğle saatlerinde orman yangını çıktı. Herhangi bir müdahalenin yapılmadığı yangın, gittikçe yayıldı.

* 4 Ağustos: Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Dereköy ve Gedikli köyleri kırsalında 30 Temmuz’da askeri operasyon sonucu çıkan orman yangını söndürüldü. Bölge sakinleri, yangından kaynaklı büyük bir alanın küle döndüğünü aktardı. 

 * 3 Ağustos: Amed’in Dicle ilçesine bağlı Yeşiltepe Mahallesi kırsalında orman yangını çıkarıldı. Yanın bir gün sonra söndürüldü. 

* 30 Temmuz: Cudi, Gabar ve Besta bölgelerinde aylardır süren yangın ve ağaç kesimlerine ilişkin açıklama yapmayan valilik, “orman yangınlarıyla mücadele” adı altında ormanlık alanlara girişi ikinci bir emre kadar yasakladı.

* 29 Temmuz: Cumhurbaşkanı kararnamesiyle Muş'a bağlanan Şenyayla bölgesindeki yangının 7. günü. Yangının çıktığı bölgeye "güvenlik" gerekçesiyle izin verilmedi. Muş Orman İşletme Genel Müdürlüğü, arazi şartlarından dolayı araçların ve çalışanların yangına müdahale edemediğini belirtti. Müdürlük, yangına havadan müdahale imkanlarının da bulunmadığını ifade etti.

* 20 Temmuz: Cudi Dağı'nda top atışları sonrası yangın çıktı. Yangına herhangi bir müdahalede bulunulmadı.

* 17 Temmuz: Şırnak ile Siirt kentleri arasında kalan Besta Bölgesi'ndeki ormanlık alanda 12 Temmuz günü başlayan yangın yayılarak devam etti. Askeri operasyon başlatılan alanda çıkan yangına hiçbir müdahalede bulunulmadı. Bölgedeki yerel kaynaklarca kendiliğinden sönme noktasına gelen yangının geçtiğimiz günlerde askeri helikopterlerden açılan ateşle yeniden büyüdüğünü ifade edildi.

* 15 Temmuz: Şırnak'ın İdil ilçesine bağlı Bafê ve Erzenax köyleri arasındaki Dicle Nehri kenarındaki Dehla Şêx alanında askerlerin açtığı ateş sonucu yangın çıktı. Yangının vadinin diğer yakasında bulunan Güçlükonak ilçesine bağlı Akdizgin Karakolu'ndan öğlen saatlerinde rastgele yapılan silah atışları sonucu çıktığı öğrenildi. Yerleşim yerlerine doğru ilerleyen yangına halk kendi imkanlarıyla müdahale etti.

* 5 Temmuz: Amed’in Lice ilçesinin Kerwas Mahallesi’ndeki Küme evlerde 13 Temmuz sabahı çıkartılan orman yangını, rüzgarın etkisiyle Licok Mahallesi’nde büyük bir alanı küle çevirdi. Yerel kaynaklar, yangının çıktığı saatlerde bölgenin üzerinde 4 helikopterin gezdiğini belirtti. 

* 1 Temmuz: Amed’in Silvan ilçesinde bulunan Hacı Çerkez dağında orman yangını çıktı. Halk kendi imkanlarıyla yangını kontrol altına almaya çalıştı.

* 29 Haziran: Mardin'in Ömerli ilçesi Omeryan bölgesinde bulunan Mercê köyü mevkiinde akşam saatlerinde orman yangını çıktı. Rüzgarın etkisiyle yayılarak, Kurikê köyü sınırlarına ulaştı.

* 28 Haziran: Besta’nın Girêgivara, Besta Hincê, Germav ve Kanîfeşkê noktalarında yangın çıktı ve yayıldı. Besta bölgesinde uzun bir süredir devam eden askeri operasyonlar nedeniyle müdahale edilmedi.

* 26 Haziran: Bingöl’ün Genç ilçesinde çıkan yangın, Güzeldere, Derebağ ve Çamlıyurt, Soğukpınar köylerine yayıldı. Güzeldere köyünde çok sayıda hayvanın yaşamını yitirmesine tepki gösteren köylüler, alevlerin köyü çembere aldığını kendi imkanları ile yangına müdahale ettiklerini aktardı. Çevrede bulunan 20 yerleşim yeri yangından etkilendi. Her yıl Süvêran Karakolu’nun yakınında ormanlık alanda yangının çıktığını belirten bölge halkı, yangınların karakolun bulunduğu alanda çıkmasının tesadüf olmadığını söyledi.

* 20 Haziran: Cudi Dağı'nda akşam saatlerinde orman yangını çıktı. Silopi ilçesine bağlı Hesena köyünün ilerisindeki yüksek yamaçlarda çıkan yangına müdahalede bulunulmadı

* 17 Haziran: Amed’in Dicle ilçesine bağlı Kurşunlu (Pirejman) Mahallesi kırsalında başlatılan askeri operasyonun sona erdiği 1 Haziran’da Görese Dağı eteklerinde bulunan ormanlık alanda yangın çıktı. 13 gün süren ve müdahale edilmeyen yangın, rüzgarın etkisiyle Elazığ'ın Arıca ilçesine bağlı Bahçekapı ve Çevrecik köyüne kadar yayıldı. Yerel kaynaklar, Dicle ve Arıcak ilçelerinin sınırında bulunan Görese Dağı’nın helikopterlerle bombalanması sonucu yangının çıktığını söyledi. 13 gün boyunca süren yangın nedeniyle Görese Dağı’nın büyük bir bölümü küle döndü, birçok canlı türü de zarar gördü. 

* 17 Haziran: Bitlis’in Merkez ilçesine bağlı Hor köyünün ormanlık alanın 12 Haziran’da bombalanması sonucu yangın çıktı. 12 Haziran’da Bitlis Valiliği tarafından 35 köy ve mezrada sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasak 14 Haziran’da sona ermesine rağmen bölgede başlatılan operasyonla çıkartılan yangın yayıldı. Müdahale edilmedi ve edilmesine de izin verilmedi.

* 15 Haziran: Mardin'in Ömerli ilçesiyle Pınarcık kırsal Mahallesi arasındaki ormanlık alanda yangın çıktı. Yangın nedeniyle 200 dönümlük alan küle döndü.

* 13 Haziran: Şırnak’ın Güçlükonak ilçesinde Gabar Dağı eteklerinde bulunan Zêwê köyü kırsalında orman yangını çıktı. Geçtiğimiz yıl aynı bölgede bulunan Akdizgin Karakolu’ndan yapılan top atışları sonucu birçok kez yangın çıkmıştı.

* 12 Haziran: Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı Su Çatı ve Soğanlı kırsal mahalleleri ile Ulu Çınar Mezrası’nda yangın çıktı. Ekiplerin hiçbir müdahalede bulunmadığı yangın yayılarak büyüdü.

* 7 Haziran: Cudi Dağı'nın eteklerinde olan ve 90’lı yıllarda boşaltılan Şax köyü kırsalında yeniden orman yangını çıktı. Herhangi bir müdahalede bulunulmadı. Aynı bölgede 18 Mayıs’ta de yangın çıkmış, 5 günün ardından kendiliğinden sönmüştü.

* 5 Haziran: Cudi Dağı’nın Mila Tîkera alanında yangın çıktı. Yangına kimse müdahale etmedi. 

* 2 Haziran: Şırnak'ın Cizre ilçesine bağlı İsaağa Mahallesi'nin Dicle Nehri kıyısındaki ağaçlık alanda yangın çıktı.

* 29 Mayıs: Hakkari’ye bağlı Oğul köyü girişinde nöbet tutan askerler, Zap suyunun karşı yakasına rastgele ateş açtı. Açılan ateş sonucu kurumuş otlar tutuştu. Rüzgarında etkisiyle çevreyi kaplayan alevler kullanılmayan bir ahırı da küle çevirdi. Köyde telefon şebekesi olmadığı için itfaiyeye haber veremeyen köylüler, şebeke çeken bölgeye giderek, Hakkari Belediyesi İtfaiye ekiplerine haber verdi. Kısa sürede olay yerine giden itfaiye ekipleri, Zap suyunun karşısında çıkan yangına müdahale etmeye çalıştı. Köprünün olmaması ve engebeli arazi nedeniyle söndürülemeyen yangının devam etti. Telefonun kamerasıyla yangını çeken köylüler, askerler tarafından açılan ateş sonucu yangının çıktığını belirterek, duruma tepki gösterdi.

* 28 Mayıs: Şırnak'ın Kumçatı beldesine bağlı Nasırhan mahallesindeki Deştadêm alanında yangın çıktı. Yangın sonucu 300 dönümlük arazi kül oldu.