Covid-19 salgını ile derinleşen ekonomik kriz, ikinci karantina uygulamalarıyla birlikte esnafı daha da zor duruma soktu. Karantina döneminde neredeyse tüm dünya ülkeleri teşvik paketleri açıklarken Türkiye ise esnaf kredileri ya da halktan yardım toplama yöntemlerini uyguladı. Bugün gelinen durumda ise esnafın kepenk kapatmasıyla birlikte binlerce yeni işsiz ile batan işletme, rakamlara eklendi. HDP’nin başlattığı “İş ve aş buluşmaları” yerellerde esnaftan, işçiye, köylüye, üreticiye ve işsize birçok kesimle buluşarak sokağın talebi çerçevesinde, çözüm önerileri üretmek üzere yola çıktı.

İlk etapta Amed’de çeşitli görüşmeler yapan heyette bulunan ve HDP Emek Komisyonu'ndan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Şaziye Köse’ye izlenimlerini sorduk.

TABLO ÇOK DAHA VAHİM

Köse, ekonomik krizin bir olgu olarak uzun zamandan beri dillendirilen bir durum olsa da yerellerde bu buluşmalarla tablonun daha vahim olduğu gerçeğiyle yüzleştiklerini söylüyor: “Bizler bunu en başından beri dinlendiriyoruz ekonomik kriz pandemi ile birleşerek çok daha yoğun bir safhaya taşındı diye. Fakat Amed'de başlattığımız çalışma ile birlikte insanlarla buluştuk ve aslında bu işin somut haliyle daha yakından yüzleştik. Bu somut halileyle yüzleşmek bizim açımızdan çok önemliydi. Çünkü tablonun bizim varsaydığımızdan da daha vahim olduğunu gördük. Amed'in şöyle ayırt edici bir özelliği de var. Türkiye'deki diğer illere göre genç işsizliğin 3 kat daha fazla olduğu bir kent. İşsizlik zaten yoğun fakat Amed'de bu durum biraz daha fazla. Somut bir örnek vereyim esnaf sanatkârlar odasını ziyaretimizde, şöyle bir rakam verildi: Kıraathanelerin, lokantaların, kafe, bar ve restoranların kapanması ile birlikte 30 bin kişi işsiz kalmış ki burada daha çok genç nüfus çalışıyor. 1100'ün üstünde esnaf kapısına kilit vurup kepenk kapatmış.”

SORUNUMUZ ÇOK NET OLARAK AÇLIK

İş ve aş buluşmalarında köylülerle de bir araya geldiklerini belirten Köse, burada da durumun hiç iyi olmadığını sözlerine ekliyor: “Orada da tablo son derece vahim. Çünkü köylü mazot, gübre alamıyor, elektrik ve su pahalı. Bütün bunların üstüne bir de DEDAŞ faktörü giriyor işin içine. Böyle yüksek faturalar da işin içine girince köylü bunu ödeyemiyor, iflasla yüz yüze motoruna, tarlasına haciz geliyor. Biz bugün bu buluşmalardan artık şunu çok net bir şekilde ifade ediyoruz sorunumuz: Açlık! Yerelde şunu görmek çok olası, bir çaresizlik var çünkü insanlar aç. Bu yüzden insanların artık daha somut çözüm önerilerine ihtiyacı var.

Öte yandan esnafın çözüm önerisi ve taleplerinin çok net olduğunu dile getiren Şaziye Köse “Net ve somut, esnaf destek istiyor. Çünkü bu dünyanın bütün ülkelerinde böyle yapıldı, burası hariç. Bunu hepimiz biliyoruz ki burada esnafa destek adı altında borçlandırma yapıldı. Esnaf bununla birlikte borçlarının her geçen gün katlandığını anlatıyor. Hepsi borcun borçla ödenmeyeceğinin ve bunun daha da kötüye gideceğinin farkında. Bu anlamda iktidarın kendilerine destek paketi açıklamasını, borçlarının da ertelenmesini istiyorlar” diyor.

ÇARESİZ DEĞİLİZ

Heyet ilk olarak Amed’de incelemelerde bulunduğu için kentin genel anlamıyla işsizlik ile boğuştuğunu ifade eden Köse, salgın döneminde ciddi sermaye kayıpları olduğunun da altını çiziyor: “Amed özelinde konuşursak yeni istihdam alanları isteniyor. Çünkü bu süreçte Amed ve çevresinden sermaye kaçışı olmuş. Sermaye kaçışı demek bugün istihdamın olmayışı ve işsizlik demektir. İşsiz insanlar size ilk olarak çözüm önerileriniz neler diyerek geliyor. Sizden somut ve net öneri istiyor; ama şunu söylemek lazım çaresiz değiliz. Ben işsizliğin sistem tarafından üretilmiş bir kavram olduğunu düşünüyorum. Çünkü burada esas olan işin nasıl paylaştırıldığıdır. Çünkü işsizliğin çözümü var vardiya saatleri artırabilir, çalışma saatleri düşürülebilir ve yeni istihdam alanları açılır.

ORTAK MÜCADELE İLE ÇÖZÜM BULUNACAK

Birçok kesim ile buluştuklarını dile getiren Köse, ortak mücadele anlamında bu kesimlerle çözümler getireceklerini vurguluyor: “Bu buluşmalarımız devam edecek çünkü biz orada esnafla işçilerle emeklilerle kanun hükmünde kararname ile ihraç edilmiş olanlarla ve de kadın çalışanlarla da olmak üzere birçok kesimle buluştuk. Elbette sanayi odasından borsacılara kadar. Tüm bu kesimlerle bu sıkıntıların somut çözümler çerçevesinde birlikte mücadele ile devam etmesi kararını aldık. Çünkü bunlar salt bir ziyaret olmanın ötesinde çözüm üretmek için bir araya gelme çabasıydı. Bakın mesela kanun hükmünde kararnameler ile ihraç edilmiş kişilerin bugün medeni bir ölü haline getirildiğini hepimiz biliyoruz. Çünkü herhangi bir işte dahi çalıştırılmıyorlar. Ama ben KHK'lılarla buluşmada şunu hissettim bir çaresizlik ya da yılgınlık yok, aksine mücadeleyi ileriye taşıyacak öneriler yaptı arkadaşlar bizlere. Bizler de önümüzdeki süreçte kendi çerçevemizi ve perspektifimizi bu anlamda ortak mücadelede, çözüm üretebilme yönüne göre şekillendireceğiz.”